ENAC ziurtapena lortzea da Kontseiluak aurten ezarri duen helburu nagusia, baita ekoizpen ekologikoari iraunkortasun-eredu gisa balioa ematea eta 2030ean lurren % 25 ekologikoak izatea lortzeko helburu europarra lortzeko lan egitea ere. Nafarroako sektore ekologikoak 160 milioi euroko negozio-bolumena sortzen du.
CPAEN/NNPEKk bere ohiko Prentsa Gosaria eskaini zuen ortzegunean, Nafarroako azken datuak eta Estatu eta Europa mailako ekoizpen datuak biltzen dituen Nafarroako sektore ekologikoaren Dossierra aurkezteko. María José Arrondo CPAEN/NNPEKeko presidenteak eta Ander Cárcar CPAEN/NNPEKeko Kontseiluko kideek aurkeztu zuten txostena. Natalia Bellostas INTIAko zuzendari gerentea eta Jose Maria Aierdi Nafarroako Gobernuko Landa Garapeneko eta Ingurumeneko kontseilaria ere izan ziren bertan.
2023ko datuak
2023ko argazkiak erakusten duenez, nekazaritza ekologikoaren azalera 70.351 hektareatara iritsi da, hau da, urtebete lehenago baino %5,4 gehiago, Maria Jose Arrondok adierazi zuen bezala. Azpimarratzekoa da, batez ere, labore iraunkorren hazkundea, hala nola mahastiena, olibadiena, fruta-arbolena edo fruitu lehorrena, % 13,7ko hazkundearekin; eta landatutako lurrena, zerealei, barazkiei edo lekaleei dagozkienak, % 4,2ko hazkundearekin. Larreak ere % 5a hazi dira. Horien guztien artean, mahastiak (azalera %18,6a handitu da, ia 2.000 hektareara iritsi arte) eta olibadiak (ia 1.000 hektareara iritsi eta %11,3a handitu da) izan dituzte hazkunderik handienak.
Abeltzaintzari dagokionez, ahuntz-buruak %13a hazi dira, ahuntz-azienda berri baten altagatik. Era berean, bi gaztandegi jarri dira martxan, beren artaldeko esnearekin gazta egiten hasi direnak. Hala ere, zenbaketa orokorrean 77 abeltzain izatetik 76 izatera igaro dira, ekologikoan alta emanda.
Horrela, Nafarroako nekazaritza azalera ekologikoa Nafarroako nekazaritza azalera osoaren %7,4 da, 2023ko datuen arabera, Espainiako %10,9aren eta Europako %10,4aren aldean, 2022ko azken datuen arabera.
Operadore-kopuruari dagokionez, beherakada txiki bat izan da, 806tik 786ra igaro baita. Datu hori jarduerak uzteagatik, erretiroengatik eta belaunaldi-erreleborik ez izateagatik azaltzen da. Nekazaritza-sektore osoari eragiten dio gai horrek, eta erronka handia da Europako, estatuko eta autonomia-erkidegoetako politiken etorkizunerako.
Datuek erakusten dute ekoizpen ekologikoaren aldeko apustua egin dela, eta Nafarroako sektore ekologikoaren negozio-bolumenari dagokionez, CPAEN/NNPEKek kalkulatzen du, enpresa elaboratzaileen eta merkaturatzaileen fakturazio-datuen arabera, ekoizpen ekologikoaren estimazioa gehituta, ekoizpen-azalerari dagokionez, 2023an 160 milioi eurora iritsi zela. Sektore ekologikoaren aldeko apustua gero eta merkatu handiagoa duen apustu estrategikoa da.
Ziurtapena eta sustapen-ekintzak gauzatzeko, 2024rako CPAEN/NNPEKen aurrekontua milioi bat eurotik gorakoa da.
2024ko helburuak
CPAEN/NNPEKren Kontseiluaren lehen urtean, Ander Cárcarrek CPAEN/NNPEKren aurtengo helburuak azpimarratu ditu. CPAEN/NNPEKen 2024rako helburu nagusia ENACen akreditazioa lortzea da, UNE-EN ISO/IEC 17065 araua betetzeko. Egiaztapen horrek bermatzen du erakundeak ziurtapen-sistemak modu fidagarrian, objektiboan eta inpartzialean aplikatzen dituela. ENACek laborategien, ziurtapen- edo ikuskapen-erakundeen, egiaztatzaileen eta abarren gaitasun teknikoa ebaluatzen du, merkatuan, administrazioan eta gizartean produktuen eta zerbitzuen gainean egiten den kontrolari buruzko konfiantza sortuz, eta nazioartean onartutako arauen arabera lan egiten dutela eta eskatutako gaitasun teknikoa dutela berretsiz.
Erakundeak lanean jarraituko du ekoizpen ekologikoaren balioa nabarmentzeko, ingurumena errespetatzen duen jasangarritasun-eredu gisa, biodibertsitatearen defentsa eta klima-aldaketaren aurka lerrokatua, eta Europako Batzordeak ezarritako helburua lortzeko: Nafarroan landatutako ekoizpen ekologikoa handitzea, 2030ean %25era iritsi arte.
Helburuei dagokienez, José María Aierdi kontseilariak esan du Landa Garapen eta Ingurumen Departamentua nekazaritza berdearen alde egiten ari den apustua, elikagaien ekoizpenaren eta kontsumo arduratsuaren kultura jakin baten alde, eta, bereziki, nekazaritza ekologikoaren alde egiten ari den apustua, apustu horren abiapuntu gisa. CPAENek aurtengo udazkenean jada ziurtapen eta homologazio teknikoko sistema publiko inpartzial eta esperimentala bermatuko duen ISO ziurtagiria eskuratzeko hasitako prozesuan, ziurtapen eta kontrolerako %40ko gehikuntzarekin, 240.000€-tik 340.000€-ra igaroz; produktu ekologikoa duten jantoki kolektiboak hornitzeko laguntza-partida, zeina, era berean, %25 handitzen baita, edo Nafarroan ekoizle ekologikoei laguntzeko Landa Garapenerako Europako Programetatik (LGP) eratorritako funtsak, zeinak handitu egingo baitira.
Natalia Bellostasek, INTIAko zuzendari gerenteak, bere hitzaldian azpimarratu zuenez, «INTIAk urte batzuk daramatza ekoizpen ekologikoarekin lotutako gure lana areagotzen, bai Orreagako eta Sartagudako gure finka ekologikoetan egindako esperimentazioarekin, bai nekazaritzako lursailetan egindakoarekin, eta aholkularitza ere ematen dugu, ekoizle ekologiko gehiagorengana iristeko eta zerbitzu hobea emateko».
Sustapen ekintzak
CPAEN/NNPEKek, gainera, aurtengo sustapen-mugarri nagusien berri eman dzuenu prentsaurrekoan, Nafarroako Azoka Ekologikoaren IX. Edizioa kasu, nekazaritza-ekoizpen ekologikoaren erakusleiho garrantzitsua baita. Irailaren 13tik 15era egingo da ekitaldia, Noaingo Zentzumenen Parkean.
Urtean zehar hainbat jarduera eginen dira, hala nola EKOmerkatua, azken 4 urteetan 40 ekoizle bildu dituena hilero; CPAEN/NNPEK, Alimentaria, Berdeago, Salón Gourmets, Organic Food Iberia, Bioterra eta Biocultura Madrid azoketan egongo da; sentsibilizazio tailerrak eginen dira Nafarroa osoan, eta 33 jarduera programatuko dira.
Horrez gain, dibulgazio lanarekin jarraituko du, Iruñea, Tafalla eta Cintruenigon ikusgai egonen den Egin zaitez eko erakusketa ibiltariarekin; Etorkizuna ekologikoa da! Aurrera goaz! kanpainarekin jarraituko da eta Ekoplanak sustatuko dira, 17 ibilbide Nafarroa osoan zehar, besteak beste, ekoizleak bisitatzea, naturan paseatzea eta elikagai ekologikoekin lan egiten duten jatetxeak proposatzen dutena.
CPAEN/NNPEKek, gainera, elikagai ekologikoekin lan egiten duten hirurogei establezimendu baino gehiago (saltokiak eta ostalaritza) indartuko ditu. Izan ere, urte honetatik aurrera, EKOhostoak eremuaren araberako sailkapen berria dute, eta hiru da kategoria gorena.