Douglas izeia eta alertze japoniarraren ezaugarriak ikertzen ari dira Europako eta eraikuntzako araudiek diotenari egokitzeko

Gurutze PIKABEA 2013ko uzt. 26a, 15:21

Douglas izeiarekin eta alertze japoniarrarekin egiten ari diren ikerketan orain arte zer egin duten ikus daiteke argazkietan. 1- Hasteko zuhaitzak markatu zituzten eta horretarako, Lesakan eta Beran e

Irungo Bidasoa Institutuaren ekimena izan da eta Tknika Zentroak koordinatzen du

Zuren inguruan Lanbide Hezike­ta­ra­ko materiala sortzeko, Eus­kal Herri­ko Zuren Ezaugarritze Proiektua jarri dute martxan. Horren harira, Euskal Herrian hedatuak dauden douglas izeia eta alertze japoniarraren ezaugarriak ikertzen ari dira, eraikuntzako egituretan erabili ahal izateko.

 

G. PIKABEA 

Hiru txerritxoen ipuinak kontatzen duenez, lastozko etxea erraz bota­ zuen otsoak putz eginez, gehixeago kostata baina egurrezko etxea ere bota­ zuen. Ez, ordea, adre­i­luz­koa, sendoagoa zelakoan edo. Azken hau egu­rra­ baino hobea izan dela pentsatu izan da, baina hala ote? Hortxe ditu­gu zurezko egitura duten eta ehunka urte dituzten baserriak eta hainbat he­rrialdetan egurrak duen erabilera lekuko. Mende aunitzetan, eraikuntzan gehien erabilita­ko materiala egurra izan zen. XX. mendean, aldiz, ormigoia sartu zen eta geroztik hura erabili da batez ere. Baina, ­orain, berriz egu­rraren erabilera indartzen hasia da.

Egurrak, ongi erabilita, bere aukerak badituela iritzita, proiektu berria paratu dute martxan Irun­go Bidasoa Institutuan: Euskal Herriko Zuren Ezau­garritze Proiektua. Lanbide Heziketako zi­kloetarako materiala pres­tatzeko helburuarekin hasi ziren egitasmo honekin lanean, eta ho­rre­kin batera, Euskal He­rriko bi zuren ezau­ga­rri­tze prozesua lan­tzen hasi ziren, gerora erai­kun­tzako egituretan erabili ahal izateko: Dou­glas izeia (Pseudotsuga meziesii) eta alertze japonia­rrean (Larix Kaempferi) oinarritu dute ikerketa. 

Bidasoa Institutuko Zurgintza eta Altzarigin­tzako Mintegiak Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailean aurkeztu zuen proiektua: «gure helburua Lanbide Heziketako zikloetarako eduki didaktikoak sortzea zen. Egu­rraren inguruan dagoen bibliografia oso goi mailakoa da eta Lanbide Heziketarako material gu­txi dago. Hori izan zen abiapuntua. Zuhaitzak basotik bota eta  prozesu guz­tia jarraitu nahi genuen, bideoz grabatuta, irakasle, enpresa nahiz ikasleentzako gidaliburu digital bat sortuz [http:// normadera.tknika.net]». Halaxe kontatu digu Mari Jose Barriola leitza­rrak, Bidasoa institutuko ira­kas­leak­ eta proiektuaren arduradunetako batek. Eta Hezkuntza Sailak onar­tu egin zien. 

Basotik hasita, lan hau guz­tia egiteko Gipuz­koako Foru Aldundira eta Nafarroa­ko Gobernura jo zuten, eta berrikuntzara bideratutako Eusko Jaurlaritzako diru laguntza bat ere lortu zuten. Ikerke­ta honekin, «material didaktikoa osa­tzeaz aparte, dou­glas izeia eta aler­tze japonia­rraren ezauga­rri­­tze­ proze­sua ere egiten ari gara», dio Barriolak. Lanbide He­zi­keta­rako Be­rrikun­tzako eta Etengabeko Ikaskuntza Zentroa, Tknika, ari da proiektua koordinatzen.

EUSKAL HERRIAN ZABALDUTAKO ZUHAITZAK

Eta zergatik bi zu­haitz horiek? Ba «biak ere eraikun­tzako egituretan oso erabiliak izan direlako. Bi material horiei irtenbide bat emateko aukera izan da». Xehetasun gehiago ere eman dizkigu: «kanpotik izei asko ekartzen da, ezau­garri­tze prozesu hori egina dutelako eta arkitektoek badakite zura horrek nolako erresisten­tzia duen. Hemengoaren ezauga­rriak, ordea, orain­dik ez ziren ezagunak. Alertzea, berriz, betidanik erabili izan den egu­rra da eta hortxe dago gure basoetan, moztu gabe. Askotan zuhaitza moztea bekatu bezala hartua dago, baina ez da horrela, landatu egin behar dira, baina baita moztu ere. Basoetan gaixotasun asko sor daitez­ke, bere ga­raian ez direlako moz­tu». 

HERRI JAKINDURIA

2011ko irailean hasi ziren proiektuarekin. Dou­­glas izeia­ren 45 piezako lau lote prestatu zituzten, eta  aler­tzearen 7 lote. Eskual­dean barna ere ibili dira loteak osa­tzen, Beran eta Lesakan, hain zuzen. Gainerakoan, Gipuz­koan, Ataunen eta Zegaman osatu dituz­te. Behin zuhaitzak markatuta, moz­tu egin zituzten eta laborategiraino eramanen diren ohol-enbor bakoitzaren trazagarritasuna egin dute plaka sistema bat erabiliz. 

Esperien­tzia honetan oihangintzaren inguruko herritarren jakituria ere bildu nahi izan dutenez, zuhaitzak ebakitzeko garai egokia zein den kontuan hartu dute. Zuhai­tzak negu partean moztu zi­tuz­ten, eta bi ilargi fasetan, ilberrian eta ilbeheran, «ilargiak egu­rra­ren kalitatean eragina duen­ ala ez ikusteko eta eragile biotikoen aurrean­ labora­tegian azterketak eginen dira», azal­du digu leitza­rrak. Bes­te teknika bat ere erabili dute, ultrasoinuena: «Europako herrialde ba­tzuetan basotik egurra moztu gabe sailkatu egiten dute teknologia be­rrien aukerak aprobetxa­tuz. Tekno­logia horiek ematen di­tuz­ten balioen arabera, zertarako erabil­tzen ahal den ikusten dute. Zura, zutik edo ebakia dagoela, sailkatzeko ultra­soi­nuek zura zehar­ka­tzeko behar duten denbora neurtu dugu. Zurak ba­rrenetik aka­tsak baldin baditu, uhina poliki-poliki joaten da eta egu­rra ona baldin bada, oso azkar. Horrela, zuhai­tzak basoan­ berean sail­ka­tzen ahal dira».

Douglaseko ezauga­rritze prozesua bukatuta dagoen arren, alertzea­ren kasuan, oraingoz, neguan botatako zuhaitzak menditik atera dituzte. «Eguraldi txarrarekin ezin izan dugu lehenagotik atera», esan digu Bidasoa institutuko irakas­leak. Eta orain zerratik pasatuko dituzte, eta handik laborategira joanen dira, labo­rategiko saia­kuntzetarako probetak ere hartu baitituzte.  

Douglas izeia eta aler­tze japoniarraren ezaugarritze prozesua bukatuta, beste egitasmoekin segitzeko asmoa dutela azaldu digu Barriolak: «proiektu be­rriekin segitu nahi dugu. Lantalde polita egin dugu eta Administrazioak ere lanean segitzeko prest dau­de, ezaugarritze prozesua egin gabe duten ber­tze espezie batzuena egiteko». Suitzako uniber­tsita­teko irakasle batekin elkarlanean ari direla ere aipatu digu. Baina horiek etorkizuneko asmoak dira. Orain, izeia eta aler­tzearen ikerketa dute­ eskuartean, eta urte honen hondarrerako emai­tzak eskuartean izatea espero dute.

 

Mari Jose BARRIOLA, BIDASOA INSTITUTUKO IRAKASLEA ETA PROIEKTUAREN ARDURADUNETAKO BAT

«Bere garaian bota eta ongi erabiliz gero, egurra material ona da»

 

Gaur egun ongi erabiltzen al da ­egu­rra? 

Askotan, egurra material txarra dela esaten dugu, beste materialekin konparatuz mugitzen dela, haunditzen dela... Baina egurra material ona da, bere garaian bota­tzen bada, ongi lehortu eta egitura diseinua­ ongi egiten bada. Gaur egun, egu­rra edozein garaitan botatzen da, ekainean, uztailean, abuztuan... eta horrek bere ondo­rio txarrak ekartzen ditu. Hor ditugu gure ingu­ruan dauden jauregiak, dorretxeak eta zu­rak­ oso ongi mantentzen dituzten baserriak­. Garbi adierazten dute gure arbasoek ondo­ ezagutzen zituztela etxegin­tzan erabiltzen zituzten lehengaien ezaugarriak­ eta lantze­ko­­ erak. Negu garaia izaten zuten beti egu­rra botatzeko eta ilargiari ere begiratzen zioten. Gero, denbora jakin batera, ongi le­hortuta lantzen zuten. Gure asmoa aspal­ditik gal­tzen ari den lehenagoko jakinduria­ berreskura­tzea ere bada, egu­rrarekin nola­ lan egin behar den ikusteko. Egurra gaizki­ erabilita akats asko egin dira. Egurra mate­rial bizia da, moztu eta bota­ arren bizirik se­­gitzen du, eta hori kontuan izanda eta on­­­gi erabilita, ormigoia baino hobea izan daiteke. Gainera, ingurume­na­ eta gara­pen jasan­garria aintzat hartuz, ez dago egu­rra baino­ material hoberik. Egurrak­ ­badu etorkizuna eta bere bizi­tza luzea izanen da.

 

Publizitatea eta erakundeen dirulaguntzak ez dira nahikoa TTIPI-TTAPAren eta ERRAN.EUSen etorkizuna bermatzeko, eta zu bezalako irakurleen babesa behar dugu aitzinera egiteko.


Egin TTIPI-TTAPAren lagun