Betiko familia ereduetatik haratago, bertzelako ereduak zabaltzen ari dira gure gizartean eta hala, aitak edo amak, bietako batek, eta seme-alabek osatutako familien kopurua igotzen ari da, baita gure eskualdean ere.
G. PIKABEA
Familia ez da sexu desberdineko bikote batek eta hauen seme-alabek osatutako eredura mugatzen. Gero eta gehiago dira seme-alaba izan edo adoptatu duten guraso bakarrak, edo familia izan duten sexu bereko bikoteak, intseminazioz guraso izan direnak... 2012an egindako ‘Nafarroako bizi-baldintzen inkestaren’ arabera, Nafarroan familien %1,9 guraso bakarrekoak dira. 16 urtez azpiko seme-alabak edo 16-24 urte bitartekoak baina lanean ari ez diren seme-alabak beraien ardurapean dituzten eta bikoterik ez duten gurasoak sartzen dira guraso bakarreko familiaren baitan, bikotea hil egin delako, banandu delako edo sekula bikoterik izan ez dutelako. Kasuen %83,3an familiako burua emakumezkoa da. TTIPI-TTAPAk guraso bakarra izatearen esperientzia nolakoa den bildu nahi izan du eta Nerea Petrirena sunbildarrarekin eta Amaiurren bizi den Juanjo Arruizekin egon da. Nereak sortzez errusiarra den eta abuztuan hiru urte beteko dituen Ibai adoptatu zuen orain dela urte bat eta erdi inguru eta Juanjok Brasilen jaiotako Vilson hartu zuen etxean honek 12 urte zituenean.
Juanjo ARRUIZ eta VILSON (Amaiur)
«Sufrimenduen gainetik zoragarria da, ez dut ahaztuko ikusi nuen lehen aldia»
«Bizitza honetan egin dudan gauzarik ederrena Vilson adoptatzea izan da». Harro eta hunkituta solastu zaigu Juanjo Arruiz bere semeaz. Sortzez iruñearra da Juanjo, 24 urtez Bartzelonan bizitu zen, baina orain dela 12 urte Euskal Herrira itzuli eta Amaiurren lur hartu zuen. 57 urte ditu, ezkongabea da eta Brasilen sortutako Vilsonen aita da.
Kontatu digunez, «betidanik izan dut aita izateko gogoa. Hasieran, beharbada bizitzak lagundu ez zidalako, ez nuen egin. Bartzelonan hiri haundi batean bizi nintzela, gibeleratzen utzi nuen. Baina honat etorri nintzenean serioago planteatu nuen». Eta hala egin zuen, izena eman, eta behin prozesuan sartuta, «gero eta gehiago motibatu nintzen», dio. «Gisa batera edo bertzera aita izan nahi nuen, berdin zitzaidan biologikoa edo adoptatua, niretzat nire semea berdin-berdin baita nire semea, odol berekoa izan ala ez». Eta zergatik Brasil? Bada gizonezkoa eta guraso bakarra izanda, adopziorako arazo guttien han edukiko zituela erran ziotelako: «jatorriak eta arrazak bost axola zidan».
Izena eman eta lau urtera deitu zioten, ohiko bikote baten kasuan bezala: «orduan kezkatzen hasi nintzen». Izan ere, Juanjok 5-10 urte tartekoa eskatu zuen eta Vilsonek 12 zituen. Gibelera botatzen ahal zuela erran zioten, bertze proposamenen bat etorriko zela, baina Arruizek ezetz: «Vilsonen aurpegia ikusi nuenean nire semea zela ikusi nuen. Berdin zitzaidan eskatutako adina baino gehiago izatea. Urteekin Vilson zergatik etorri zen ulertu dut, munduaren bertze puntan egonda ere, edozein gauzaren gainetik nire semea da».
Brasil hegoaldean jaio zen Vilson, eta haurtzaro zaila izan zuen. Horren ondorioz, honat etorri eta lehendabiziko bi urteak «zailak» izan zirela erran digu aitak. Oraindik ere une gogorrak badirela dio, nerabea izanda dena galdetzen baitu: «normala da bere sustraien berri izateko gogoa izatea. Baina bera hemengoa sentitzen da, arras euskalduna da eta hori erraten du». Lau urteotan Vilson ederki egokitu dela dio aitak: «jendearekin arras ongi erlazionatzen da eta lagun aunitz egin ditu. Indar eta borondate haundia ditu eta izaera oneko mutila da».
Juanjorendako «gogorrena» Vilsonen errealitatea zein zen jakitea izan omen da: «Brasilera joan aitzinetik egoeraren berri eman zidaten, txostena ere eman zidaten, baina ez dator bat errealitatearekin. Berak bizi izan duena aunitzez ere okerragoa da». Gaineratu digunez, «hilabete eta erdiz egon nintzen Brasilen eta han bizitutakoa benetan serioa izan zen». Baina hasieratik argi eduki zuen ez zuela utziko.
«Haserre nagoenean ere, nire maitasuna adierazi izan diot». Halaxe aitortu digu Juanjok. Eta orain, aita-semearen artean harreman estua sortu dela aipatu digu: «badaki ez dudala utziko». Lau urteren ondotik, gaur egun duen arazo bakarra akademikoa dela erran digu Arruizek: «10 urteko hutsune akademikoa du. 12 urterekin hasi zen eskolan eta gainerakoekin desabantailan dagoela sentitzen da. Baina nik beti erraten diot lau urtez bi hizkuntza eta bertze gauza aunitz ikasi dituela». Onartu digu aitatasunarekin berak bere buruaz ezagutzen ez zituen ezaugarriak garatu dituela, eta gaineratu digu ez lukeela deus ere aldatuko: «orain nire lehentasuna nire semea da, bera da niretzat dena eta lehena. Hori garbi dut». Are gehiago, esperientzia errepikatuko omen luke adinagatik izan ez balitz: «Hau 10 urte lehenagotik egin izan banu, errepikatu eginen nuke». Hunkitu egiten da semeaz solastean, izan ere, «bizitza honetan bizitu dudan gauzarik zoragarriena Vilsonekin egin duela» sentitzen du: «zoragarria izan da, eta ez dut sekula ahaztuko bera ikusi nuen lehendabiziko aldia, bere segurtasuna ikusi nuen lehendabiziko aldia, hegazkina hartu eta etorri ginen lehendabiziko aldia...».
AITATASUNA
«Aita izan nahi nuen, berdin zitzaidan biologikoa edo adoptatua, niretzat nire semea berdin-berdin da nire semea, odol berekoa izan ala ez»
Juanjo ARRUIZ (Amaiur) 57 urte
NEREA PETRIRENA eta IBAI (Sunbilla)
«Emozionalki hagitz gogorra da baina bizipen zoragarria eta ahaztezina da»
«Guraso bakarra izateko hainbat aukera aztertu ondotik, adopzioarena iruditu zitzaidan egokiena». Hala eman zuen ama izateko urratsa Nerea Petrirena sunbildarrak. 36 urte ditu eta ezkongabea da, eta 2011 hondarretik berekin du Ibai Arsen semea, sortzez errusiarra. Nuevo Futuro Elkartearen bidez egin zuen adopzioa.
«Prozesua luze xamarra izan dela» aitortu digu, ia lau urtez egon baitzen esperoan. 2008ko apirilean hasi zen adopzioa tramitatzen eta hiru urte eta zazpi hilabeteren ondotik ekarri zuen Errusiatik Ibai. 16 hilabete zituen orduan, eta aurtengo abuztuan hiru urte beteko ditu. Behin prozesuan sartuta, lau hilabetez Nereak hiru bidaia egin zituen Errusiara. Lan burokratikoak egiteko eta Ibairi umezurztegian egin zizkion bisitetan bi lagun izan zituen ondoan: «batek errusieraz bakarrik hitz egiten zuen eta bertzea itzultzailea zen». Gainera, «autoz kilometro saila egin nuen eta horretarako autogidari pribatua izan nuen». Edozein moduz, hiru bidaien antolakuntza eta Errusiako egonaldia «ezin hobeak» izan zirela erran digu.
Guraso bakarra izanda, herrialde guttiago izan zituen aukeran, are guttiago 0-3 urteko umea nahi zuelako. «Momentu hartan Errusian bakarrik eskaini zidaten aukera», azaldu digu. Baina bertzela, ez omen du oztoporik izan, «dena ongi joan da».
Hori bai, «emozionalki hagitz gogorra» izan dela dio: «lau hilabetez hiru bidaia egin nituen Errusiara. Hauetako bitan, Ibai bertan utzi eta etxera etorri behar izan nuen, hurrengoan noiz joanen nintzen jakin gabe. Halere, zortea izan nuen eta lehenbiziko bidaiatik bigarrenera bi hilabete bertzerik ez ziren pasatu eta bigarrenetik hirugarrenera 18 egun». Emozionalki «momentu gogorrak» bizitu dituela onartu digu eta adibideak ere eman dizkigu: «Ibairen mediku txostena jaso nuenean, lehenbiziko aldiz ikusi nuenean, bi aldiz Ibai han utzi eta etxera etorri behar izan nuenean, bi ordu eta erdiko epaiketa pasatu behar izan nuenean...». Azken bidaian, ordea, «zorionekoa» sentitu zen: «Ibai umezurztegitik atera zen une hura eta Sunbillara etorri aitzinetik Errusian elkarrekin pasatu genituen egun haiek». Ibai lehendabizikoz ikusi zuen momentua nolakoa izan zen ere azaldu digu: «nahiko blokeatua gelditu nintzen eta gero ez nintzen oroitzen ere Ibai bere gelatik atera eta lau hanketan etorri zela guregana».
Buruhausterik haundiena «umearen osasun egoera fisiko eta psikologikoak» eman dio. Izan ere, errusiar ume batzuek Fetu Alkoholikoaren Sindromea izaten dute, hau da, haurdunaldian edo edoskitzean amak kontsumitzen duen alkoholaren eraginez fetuak ondorio latzak paira ditzake. Dena den, Nereak oraingoz Ibairi somatu dion hutsunerik haundiena «maitasun falta ikaragarria» izan da. Berak azaldu digunez, «maitasun falta haundia dute ume hauek, baita berriz gurasoak galtzeko beldurra ere. Bi gauza hauek lantzea ez da erraza, baina horretan ari gara jo eta ke».
Hemezortzi hilabete pasatu dira Nereak Ibai semea ondoan duenetik, eta bere hitzetan ama-semearen arteko harremana «hagitz estua» da. Gainera, mutikoa «hagitz ongi egokitzen» ari omen da. Ama izanda «zoriontasun haundia» sentitzen duela ere onartu digu, eta Ibaik ere eman dio lezioa: «momentua bizitzen erakutsi dit. Ez nuen pentsatzen hain ttikia izanda hainbertze gauza erakusten ahal zituenik».
Adopzioaren aukera orokorrean garestia dela dio Nereak, baina guraso izan nahi duen norbaiti «dudarik gabe» aholkatuko lioke. Hori bai, «lehen bailehen hasteko» gomendatu du, eta «pazientzia aunitzekin, prozesu luzeak direlako». Berak «gustura» errepikatuko omen luke, «denbora luzez esperoan egon beharko ez balitz eta batez ere, hainbertze diru kostako ez balitz».
Ibai semearekin kontent bizi da orain sunbildarra eta nabari zaio, ama izateko ametsa egi bihurtu baitu. Adopzioarena «bizipen zoragarria eta ahaztezina izan da eta izaten ari da», adierazi digu. Eta bide horretan laguntza eskaini dietenez ere ez da ahaztu: «eskerrik asko Laura eta Cristinari, zuen laguntza eta maitasunagatik».
AMATASUNA
«Batez ere momentua bizitzen erakutsi dit semeak. Ez nuen pentsatzen, hain ttikia izanda, hainbertze gauza erakusten ahal zituenik»
Nerea PETRIRENA (Sunbilla) 36 urte
DATUA
%1,9
GURASO BAKARREKO FAMILIAK NAFARROAN
Familien %1,9 guraso bakarreko familiak dira Nafarroan. Kasuen
%83,3an emakumezkoak dira familiako buruak.