Aisialdirako edo familietako errentak osatzeko. Geroz eta gehiago dira baratzea lantzeko asmoa dutenak. Baztanen elkarlanean ariko dira herritarrak, Cederna-Garalur, Baztango Udala eta Barraskiloak elkartea. Lursailei bizia emanda, eskualdeari ere bizia eman nahian.
Behin herritik hirira lan bila joan zirenak, atzera herrirako bidea hartu dute. Inguruak eskaintzen dituen baliabideei etekina atera eta aurrera egiteko modua landu nahi dute. Horretarako lehengaia: lurra. Baratzeak lantzen hasiko dira bakoitza helburu desberdinarekin: batzuk irtenbide profesional bezala, bertzeak aisialdirako. Denek dute funtsean oinarri bera: eskura dugun horri zor zaion balioa ematea.
Baztan inguruan, mugimendu dezente nabari da azken aldian, horregatik, gaiaren ikuspegi zabalago bat jasotzeko Jon Elizetxe, Izaskun Abril, Xabier Artola eta Joseba Urrotzekin egin dugu hitzordua.
UDAL BARATZEAK
Baratze bat egin ahal izateko lehendabiziko pausoa lursaila lortzea da eta hori ez dago guztion eskura. Herritarren eskariari erantzunez, duela urte bete inguru, Baztango Udalak, Cederna-Garalurrekin elkarlanean, udal baratzeak sortzeko egitasmoa jarri zuen abian. «Eskaria aztertu, lursaila topatu eta adostasun osoz onartu ditugu ordenantzak» azaldu digu Jon Elizetxek. Hasierako asmoetan murrizketek eragina izanen dute ordea «azpiegitura aldetik egin beharreko hobekuntzak Nafarroako Gobernuak ematen dituen diru laguntzekin egin nahi ziren, zoritxarrez laguntza gabe utzi gaituzte, datorren urtean ere ez dute emango, horregatik gabiltza orain zer egin pentsatzen. Pista bederen konpondu ahal izateko».
Baratze sozial eta ekologikoak izanen dira, autokontsumorako bideratuak «ezin da etekin ekonomikorik atera». Urtean 40 euro ordainduta, lur-zati bat erabiltzeko eskubidea lortuko du emakidak.
AHOLKUAK ETA FORMAKUNTZA
Asko izan dira azken aldian baratze baten bueltan eraikitako ideiaren batekin Izaskun Abrilen atea jo dutenak. Pertsona hauei laguntzeko asmoz, «abiapuntu bezala formakuntza saioak eskaini nahiko genizkieke, saio horietan jendearen beharrak, asmoak... agerian geratzen direlako» erran digu. Baratze batetik lanpostu bat sortzeko «hiru hektareako eremua behar da eta lur hori ez duenak eskuratzea zaila da». Horregatik, «nekazaritzarako egokiak izan eta erabiltzen ez diren lurrekin akordioak egiteko» ahalegina egin beharko litzatekeela dio. Baratzegintzan lehenengo pausoak eman nahi dituztenentzat Baztango baratze sozialen aukera «oso baliagarria» iruditzen zaio.
OIHITURA ALDAKETAK
Baratzeak lantzen hasita, kontsumo eta ekoizpen moduak aldatzeko bideak landu litezkeela uste dute Xabier Artola eta Joseba Urrotzek «hemen ekoiztu eta bertakoa kontsumitzen bada, eredu aldaketa martxan jarriko da. Hori da bidea, gure lurrek badutelako zer emana».
DATUA
50
PERTSONEK
eman dute izena Baztango
Udal Baratze Sozial eta
Ekologikoen proiektuan
DATUA
Euskal Herrian kontsumitzen
ditugun produktuen
%10
ekoizten dugu bertan
JON ELIZETXE, BAZTANGO UDALEKO ZINEGOTZIA
«Herrian ditugun lurrei probetxua ateratzeko modua dira baratzeak»
Baztango Udalak baratze sozial eta ekologikoak jartzeko proiektua du esku artean «lurrik ez duenari, bere produktuak lantzeko aukera emateko» erran digu Jon Elizetxek. Batzuk aisialdirako bideratuko dituzte baratzeak, baina zenbaitentzat «familien sostengurako bidea izanen dira, autokontsumorako elikagaiak lortuko dituztelako». Baratze hauekin «herrian ditugun lurrei probetxua» atera eta belaunaldien arteko transmisio ere bultzatuko da Elizetxeren ustez «ilargien afera, noiz erein behar den, noiz bildu behar den... kontrolatzen duten pertsonak dauzkagu inguruan, hori altxor bat da eta baratzeek jakintza hori zabaltzen lagunduko dute». Jendeari «bertzelako ekoizpen eta kontsumo mota bat jarriko zaio eskura» horrela, «kontzientzia aldaketa bat» ere bultzatu nahi dute. Eredu berri bat eraikitzea beharrezkotzat jotzen dute, «lurrak sasiz beteta egon eta kanpotik erostea ez da irtenbidea».
IZASKUN ABRIL, CEDERNA-GARALURREKO GARAPEN AGENTEA
«Gure lurrari eta ekoizten dugunari balio erantsia ematea da gakoa»»
Azken urteetan lan aukerak desagertzen ari direla ikusita, jendea «bertze ereduen bila» hasi dela nabaritu du Izaskun Abrilek, «lehen sektorean lanean hastea planteatzen du orain aunitzek». Pauso hori eman nahi dutenei laguntza eskaintzen die Cederna-Garalurrek, proiektuak bideratu eta formakuntza eskainiz «ikastaroetan jendearen beharrak ateratzen dira, ikuspegi zabalago batetik ikusten dute gaia eta abiapuntua izaten da jendeari bultzada bat emateko». Aldaketa eman dadin «gure lurrari eta ekoizten dugunari balio erantsia ematea da gakoa» Abrilen erranetan. Baratzea landuta bakarrik ez da bidea egiten ordea, ekoizten dena kontsumitzen denarekin lotu behar da «elkarlana baldin badago bakarrik izanen dira proiektu hauek bideragarriak». Baratzeetatik hasita, aurrera pauso handiak eman litezkeela uste du «urrats ttikiak emanez, ttiki aunitzek, gure eskualdeari bultzada ematea lortu liteke».
JOSEBA URROTZ, BARATZEA LANTZEN ARI DA
«Ikusi dugu eredu honek huts egin duela aldatzeko garaia da»
Etxe inguruan dituzten alorrak lantzen hasi dira berriki Joseba Urrotz eta bere bikotea «eskura genuen lurrari aterabide ekonomiko bat» emateko helburuarekin. Bide berri honetan, garai bateko nekazaritza eredua hartu dute oinarri «azken urteetan nekazariak gurpil zoro batean sartuak daudela uste dut, inbertsio handiak egin, produzitu aunitz, koste baxuetan...ikusi da ez duela funtzionatzen». Eraldaketa bat egon dadin pausoak pixkanaka egin behar dela dio «hurbileko bideak hartu behar dira, kontsumo elkarte eta sareak indartu eta gure kasuan salmenta zuzena bultzatu». Urrotzek dio salneurrien afera sartzen dela hor jokoan «produktu ekologikoak garestiak iruditzen zaizkie batzuei, horrek atzetik duen lana azaldu eta erakutsi beharko litzaioke agian». Epe luzera, denontzat mesedegarria dela uste du «elikagai osasuntsuak kontsumitzeaz gain, gure herrian eta gure herriarentzat lanean ari baikara».
XABIER ARTOLA, BARRASKILOAK ELKARTEKO IDAZKARIA
«Hurbileko kontsumoa eta ekoizpena elkarrekin landu behar dira»
Barraskiloak kontsumitzaile elkartearen ustez, azken urteetan nekazaritza eredu oker bat bultzatu da «teknologia garatzeko egin dira ahalegin guztiak, ekoizten denaren kalitateari begiratu beharrean, kantitateari erreparatuz». Iragana eta oraina lotzen dituen bidea eraiki behar dela uste du «garai bateko naturarekiko harremana, aurrekuntza teknologikoekin uztartuz». Artolaren erranetan «geroz eta gehiago dira bertan kontsumitzeko apustua egin eta nekazaritza ekologikoa bultzatzen dutenak». Hala ere, Kontsumoa egon ahal izateko, ekoizpena ere beharrezkoa dela gaineratzen du «ez du zentzurik bertako kontsumo bat eskatzeak, inork ekoizten ez badu». Norberak lan hori egiteak erosteko modua aldatu dezakeela uste du, «beste balio bat ematen zaio produktuari eta atzean dagoen lana» izaten du gogoan erosleak «itxura hain perfektua ez duen azenarioak, gure baratzeko tipula ekartzen digulako gogora».