Eskuarekin egindako keinu bat edo hitz bat nahikoak dituzte agindua jaso eta betetzeko. Artaldea mendean hartu, oztopoekin lagundu edo larrialdietan bizitzak salbatzeko. Usaimen zorrotza, oin arinak... berezkoak dituzte, baina jasotako heziketak, bihurtu ditu berezi.
Argiak itzali edo piztea, ardi galduak artaldera biltzea edo lurpean dagoen pertsona topatzea. Ez dira trikimailu hutsak. Txakur horien egitekoak dira, horretarako heziak izan baitira. Emaitza ez da egun batetik bestera lortzen. Ordu asko behar izaten dira eta agindu berberaren milaka errepikapen. Erreskate txakurrek, artzain-txakurrek eta laguntzarako txakurrek funtsean oinarri bera dute: jabea eta txakurraren arteko elkarlana.
ARTZAIN TXAKURRAK
Artzaina eta txakurra. Ezin bata bestea gabe imajina. Batzuen lana mendietan gelditzen da, jendartera eraman gabe. Beste batzuek ordea, hartutako trebezia txapelketetan jartzen dute praktikan. Pauso hori ematen dutenek momentuko tentsioari aurre egiteko gai izan behar dute eta guztiaren gainetik artzainaren aginduak betetzen jakin. Berezko dohaiak landu behar izaten dira, ariketa bereziak eskatzen dizkietelako.
LAGUNTZARAKO TXAKURRAK
Ezintasun fisikoren bat dutenen eskuak dira ateak zabaldu, lurrera eroritako gauzak jaso edo argiak itzali ditzakete. Autismoa duten haurrentzat ere baliagarriak dira, integrazioan laguntzen diete. Hipogluzemia kasuak gertatu baino 20 minutu lehenago detektatzeko gai ere badira. Gorputzak botatzen duen beroaren arabera sumatzen dute. Halakorik gertatzean zakurra gaixoaren inguruan biraka hasten da. Alerta mekanismoa martxan jartzen du.
ERRESKATE ZAKURRAK
Beraien zeregin nagusia mendian galdutako pertsonak eta hondakinetan edo bestelako materialetan harrapatutakoak ahalik eta azkarren aurkitzea da. Nafarroako Erreskate taldea aritzen da txakur hauek ezten 1993az geroztik. Taldekide guztiak bolondresak dira «zerbitzuarengatik ez dugu ordainik jasotzen» dio Esther Garrote taldeko zuzendariak. «Urteko egun guztietan» atera daitezkeela gaineratzen du «edozein ordutan deituta».
ARRAZAK
Laguntzarako txakurrak hautatzerakoan «labrador arrazakoak» izaten dira gehienak. Txakur hauek «pertsonen integrazioan lagundu» behar dutela uste dute eta «arraza batzuetako txakurrekin aurkako efektua» lortuko luketela uste dute Bocalan Biak Bat elkartean. «Rotwailer, pitbullak... ikara sortzen dute. Pertsona bat arraza horretako txakurrekin ikustean urruntzeko joera izaten dugu». Erreskate zakurren artean, arraza ez da finkoa izatean, baina edertasun arloetatik datozen txakurren ordez, lanerako txakurrak lehenesten dituzte eta taldean sartu aitzinetik froga bat ere egiten zaie, gaitasunak neurtzeko. Artzain-zakurren kasuan arraza jakin batzuetakoak erabiltzen dira. Alustizaren kasuan ez hori bakarrik, Ttikik erretiroa hartzen duenean, bere alabak hartuko baitu lekukoa.
Lau hankako heroiak, egunerokoan bidelagunak edo lehiaketetan txapeldunak. Txakur bereziak dira baina, agian, beraien jabeak ere bereziak direlako izanen da.
ERRESKATEAK
«Pasa den urtean 16 erreskatetan hartu genuen parte. Normalean perretxiko bila irten eta galdu diren mendizaleak edo alzheimerra duten gaixoak erreskatatzen ditugu».
Esther GARROTE Nafarroako erreskate zakurren taldeko zuzendaria
ESKARIAK
«Eskatzaileak benetan txakurraren beharra duela erakutsi behar du. Txakurrak egunerokoan lagundu behar dio, bestela ez du bere lana betetzen».
Iosu MENDEZ Bocalan Biak Bateko kidea
SEKRETUA
«Txakurrari norberak esaten diona beti eginaraztea da sekretua, ez uztea inoiz agindua bete gabe. Bestela gero komeriak izango dituzu».
Antonio ALUSTIZA Aresoko artzaina
TXAKURREN JABEEKIN SOLASEAN
Iosu MENDEZ | Laguntzarako txakurra
«Eskatzailearen eta txakurraren artean binomio perfektua bilatzeko ahalegina egiten dugu»
Laguntzarako txakurrekin egiten dute lan Bocalan Biak Bat elkartean. Berriki Lesakako Irain eskolan izan dira erakustaldi bat eskaintzen. Iosu Mendezek, taldekideetako batek, azaldu digunez «ezintasun fisiko edo psikologiko bat dutenen eguneroko bizitza erraztea» da txakurren egitekoa. Eskatzaileek elkartera jotzen dute txakur baten eske, baina baldintza batzuk bete behar dituzte ezinbestean «benetan txakurraren laguntza behar dutela frogatu behar dute». Txakurra prestatzen «sei bat hilabete pasatzen ditu entrenatzailearekin. Gero instruktore baten eskuetatik pasatzen da, zerbaitetan hobetu beharko balu hobetzeko». Heziketa espazializatua izaten da «momentu horretan badakigu zeinentzat den txakurra eta bere beharrak asetzeko hezten dugu, adibidez ezker besoa ezin badu mugitu, txakurrak alderdi hori garatuko du». Ondoren familiarekin hamabost bat eguneko egokitzapen bat egiten dute «familiari erakusteko txakurrari aginduak nola eman, zer egin dezakeen eta zer ez». Txakurrak ematerakoan «eskaitzailearen eta txakurraren artean binomio perfektua bilatzeko ahalegina egiten dugu» dio Mendezek. Pertsonaren izaera eta txakurrarena lotzen saiatzen dira «haur bati adibidez ez diogu, zakur indartsu eta handi bat jarriko». Laguntzaileak ez dira bizitza guztirako «txakurrak ere jubilatu» egiten baitira. Bere ustez, «10 urtez lanean aritu ondotik, ongi irabazia dute atsedena».