Bereziki Bigarren Hezkuntzako ikastetxeetan somatu dute Nafarroako Gobernuak egin dituen murrizketen eragina. Ondorioetako bat 230 irakasle guttiago kontratatu direla izan da. Leitza, Bera, Doneztebe eta Lekaroz-Elizondoko institutuetan ere kexu dira.
Ikasturte hasiera polemikoa izaten ari da. Krisia tarteko, Nafarroako Gobernuak aixturrak sartu ditu eta aurten, iaz baino %1,5 guttiago inbertituko duela erran du. Sindikatuak, ordea, bertzelakoa diote: «2010eko aurrekontua 670 milioi eurokoa izan da eta 2011n 635 milioikoa izanen da. Beraz, aurtengoa %5,22 ttikiagoa da. Murrizketa guztiak batuz, hezkuntza publikoan 2011ko inbertsioa 2008koa baino ttikiagoa izanen da; eta urte hartan ikasleen kopurua orain baino %12 ttikiagoa zen. 2011n ikasle bakoitzeko inbertsio bera mantentzeko 716,8 milioi euro beharko lirateke». Sindikatuen iritziz, «benetako murrizketa %12,8koa izan da». Murrizketek bigarren hezkuntzan eragin du bereziki, eta eskualdeko institutuetan badute horren berri. Joan den ikasturtea bukatu baino lehen, ikasturte honetako irakasleen zerrenda prest utzi zuten, baina ekainean murrizketak izanen zirela jakinarazi zieten.
Leitzako Amazabal institutua
Leitzako institutuan, aurreikusi baino irakasle bat guttiago dute ikasturte honetan. 33 irakasle dira gaur egun, eta Pello Zestau zuzendariak azaldu digunez, «estuago ariko gara lanean». Laguntza behar duten ikasleekin egoteko edo zaintza orduetan nabaritu dute murrizketa hori batez ere.
Zestauk kritikatu egin du Gobernuaren jarrera: «publikoaren kontrako neurriak dira murrizketa hauek. Oinarrizkoak diren hezkuntza eta osasun publikoetan ari dira murrizketak egiten eta pribatuan ez dute deus ere ukitu». Egoerarekin konforme ez, eta hilabete honetarako deituak diren mobilizazioetan Leitzako institutuak bat eginen duelakoan dago Zestau.
Doneztebeko Mendaur Institutua
Murrizketen ondotik, irakasle bat guttiago dute Donezteben, hau da, hasieran aurreikusitako 28ren ordez, 27 dira. Horrez gain, irakasle bat «berandu» hasi zela ere aipatu digute zuzendaritzatik. «Lanordu osagarri guttiago ditugu eta horrek zaintzak eta horrelakoak egiteko denbora guttiago dugula erran nahi du», diote zuzendaritzakoek. Horrez gain, zera gaineratu digute: «Gobernuak kanpora begira hainbat plan dituela esaten du, eta oso politak dira, baina guk ez dugu horiek aurrera ateratzeko bitarteko eta denborarik. Halere, hau ez da oraingo kontua, lehendik dator».
Bortzirietako Toki Ona Institutua
Berako institutuan 62 irakaslek hasi dute ikasturtea. Enkarni Peña zuzendariak kontatu digunez, «kopuru aldetik aurreikusitakoa onartu digute, baina batzuek lanaldi murriztua dute eta ikasle gehiago dira. Zaintzak eta gure metodologia berritzeko antolatzen ditugun lantaldeak egiteko zailtasunak izan ditugu».
Hutsune horiei erantzuteko, permutaren sistema paratu dute abian: «irakasleak, ordu edo egun zehatz batean, ezinen duela klaserik eman aurreikusten badu, bertze irakasle batekin klase-ordu hori trukatzen saiatuko da ikasleak atendituak egon daitezen».
Murrizketen eragina somatu dute, baina halere, «zortea» izan dutela uste du Peñak. Izan ere, DBHko 4. mailan ikasle aunitz dituztelako, bertze talde bat izateko eskubidea onartu die Gobernuak, legeak ere horrela aitortzen baitu. Baina hori klaseak hasi ziren egunera arte, ez zieten baieztatu. «Lortu dugu eta horrek arnasa eman digu».
Lekaroz-Elizondo Institutua
Kopuru aldetik, 1,6 irakasle guttiago dituztela azaldu digu Agustin Olabe Lekaroz-Elizondo institutuko zuzendariak. Neurri berriekin, kontratuak orduka egiten hasi dira eta euren kasuan 28 orduko murrizketa izan dute, edo bertzela erranda, 1,6 irakasle guttiago.
Eskola orduak 17 izatetik 18ra pasatuta, klasetik kanpoko lanetan nabaritu dute eragina: «batez ere, zaintzak egiterakoan», dio Olabek. Bertzelako murrizketa bat ere izan dute: «premia haundiko obra baterako ere murrizketak izan dira».
Bere irudiko, Gobernuak eraman duen prozedura ez da egokia izan: «hasieran, A plantillarekin lan eginarazi ziguten hauteskundeak gainean zirela. Alberto Catalan hezkuntza kontseilari ohiak hauteskunde aitzinetik bazekien dena eta lan eginarazi zigun. Eta ekainean, murrizketen ondotik, dena berrantolatzeko erranez etorri ziren».
Mobilizazioak
Murrizketen kontra, hainbat mobilizazio egiten ari dira irakasleak: Nafarroako ikastetxeetan ortziralero kontzentrazioak egiten ari dira. Horrez gain, azken orduko aldaketarik ezean, urriaren 18an ordu bateko paroa eginen dute Haur eta Lehen Hezkuntzakoek eta hilaren 20an bigarren hezkuntzakoek; urriaren 22an manifestazioa izanen da Iruñean; urriaren 25ean bi orduko paroa eginen dute guztiek eta 27an greba eguna deitu dute.
Saran eta Senperen
Iparraldean ez dabiltza hobeki. Azken urteotan hezkuntza publikoko milaka irakasle lanpostu kendu ditu Frantziako Gobernuak, eta heldu den urteari begira, gehiago egin nahi ditu. Murrizketen kontra, irailaren 27an greba eguna izan zen eta Sara eta Senperen deiarekin bat egin zuten: Sarako eskola publikoa eta Olhain ikastolak, adibidez, ateak itxi zituzten.
Lehen Hezkuntzan murrizketen eragina ttikiagoa izan da
Hezkuntza publikoan egin diren murrizketek ez dituzte bigarren hezkuntza bezala ukitu lehen eta haur hezkuntzak. Ia gehienak espero zituzten irakasleekin ari dira lanean, ez guttiagorekin, ez gehiagorekin. Baina hori bai, ordezkapenak berandu ailegatu zaizkie. Izan ere, orain, hamabortz egunetik goitiko bajak baino ez baitira betetzen. Funtzionamendu eta formaziorako dirua murriztu zaiela ere aipatu dute.
Baztan
Ordezkorik bidali ez, eta ikasturte hasierako hamar egunak sei irakasle falta zituztela pasatu zituzten Urdazubi-Zugarramurdi eta Baztango herrietako eskoletan. Gaur egun, 58 irakasle dira hamaika eskoletan. Elizondoko San Francisco Jabier ikastetxean, berriz, irakasle baten ezkontza baimena tarteko, ordezkorik gabe pasatu zituzten hamabortz egun. Eta horrekin batera, irailaren 13an tutore batek baja hartu eta handik bi astera bidali zieten ordezkoa.
Bertizarana-Malerreka
Irakasle baten baja betetzeko ordezkorik bidali ez dietelako, ahal den bezala moldatu behar izan dute Iturenen. Gisa berean, Zubietako bi ikasle Iturengo eskolatik kanpo gelditu dira. Hamalau ikasletik goiti bigarren tutorea behar dela dio legediak, eta Iturengo eskolan Haur Hezkuntzako hamasei ikaslek egin zuten aurrematrikulazioa, tartean zubietarrak. Hezkuntza Sailak ez duenez bi irakasle izatea onartu, Zubietako bi ikasle horiei Doneztebera joatea dagokiela erantzun du. Bertzalde, Eratsungo eskola itxi egin dute eta oraindik deus erran ez badute ere, beldur dira heldu den ikasturtean Saldiasen ere gauza bera gertatuko ez ote den. Izan ere, aurten sei ikasle izan arren, hurrengo ikasturtean lau geldituko dira eta Eratsunen laurekin itxi dute. Eta Doneztebeko eskolan, bere aldetik, irakasle baten ezkontza baimena bete gabe gelditu da eta ordezkapen bat astebete beranduago egin zieten.
Bortziriak
Arantzan eta Beran ordezkapenekin atzerapenak izan dituzte. Arantzan, ikasturtea hasi eta hiru astez irakasle baten faltan egon ziren, ordezkorik gabe. Beran, irakasle batek abuztu erdialdera baja hartu eta tutorea izan arren, irailaren 12ra arte ez zuten ordezkorik bidali. Lesakan eta Etxalarren, ordea, normaltasunez hasi zuten ikasturtea. Igantzin, tutore bat gehiago nahi zuten, baina Gobernuak ez die onartu. Hala, hirugarren zikloan bi talde izan ordez, bakarra dute. Ordezkapenekin ere izan zuten arazoren bat, irailaren 9an bidali baitzuten irakasle bat eskolara, kurtsoa hasia zela.
Leitzaldea
Areson arazorik gabe hasi dute ikasturtea, baina irakasleak formazio ikastaro bat egitekoak ziren eta zergatik ez badakite ere, ez dutela eginen jakinarazi diete. Goizuetan eta Leitzan bajak bete gabe pasatu dute ikasturte hasiera. Goizuetan hiru baja bete gabe egon ziren, eta ikasleak eskolara itzuli eta gero bidali zizkieten ordezkoak. Bertzelako aldaketak ere badituzte: bertsolaritza kendu egin diete, eta, aldiz, ingeleseko lektorea bidaliko diete. Leitzako eskolan, azkenik, lehenengo bi asteak bi baja bete gabe joan zitzaizkien.
ZAINTZAK
«Zaintzak egiteko denbora guttiago dugu»
Doneztebeko Mendaur institutuko zuzendaritza
PROZEDURA
Gobernuak eraman duen prozedura ez da egokia izan»
Agustin OLABE Lekaroz institutuko zuzendaria
PUBLIKOAREN KONTRA
«Publikoaren kontrako neurriak dira murrizketa hauek»
Pello ZESTAU Leitzako institutuko zuzendaria
ETORKIZUNA
«Etorkizuna eraikitzeko Hezkuntza Publikoan inbertitu behar da»
Enkarni PEÑA Berako institutuko zuzendaria