Amuarrain arrantza debekatu eta izokinena maiatzera gibeleratu du Gobernuak

TTIPI TTAPA 2010ko mar. 1a, 10:27

2011ko denboraldia nola izanen den eztabaidatzen hasiak dira dagoeneko. Hala, otsailaren 19an Begoña Sanzberro Ingurumen Departamentuko kontseilariaren bildu ziren arrantzale elkartetako ordezkariak,

Hirugarren urtez segidan debekatu du Nafarroa iparralde osoan amuarrainak arrantzatzea

Amuarrain gutti dagoelako, hirugarren urtez segidan, horien arrantza debekatu du Nafarroako Gobernuko Landa Garapen eta Ingurumen Departamentuak. Baina 2011n baimenduko duela iragarri du, hori bai, kontrol neurri batzuk ezarriz. Neurri guztien artean debekua da eztabaidatuena, baina ez bakarra, izokinen arrantza denboraldia apiriletik maiatzera gibeleratu baitu.


Nafarroa iparralde osoan galarazi du Nafa­rroako Gobernuak amua­rrainen arrantza, «espezie hau berreskuratzen segitzeko». Horrela arrazoitu du Begoña Sanz­be­rro Ingurumen Departamentuko kontseilari baztandarrak aurtengo  debekua. 2007arekin alderatuz, amuarrain kopu­rua %15,35 igo dela jaki­narazi du, baina orain­dik ere «nahi baino be­he­ra­go» omen dago. Gobernuak utzitako datuen arabera, bataz ber­tze 1.886 amuarrain dago hektareako, eta ez da nahikoa: «2.000 eta 4.000 artean beharko litzateke».
Dena den, hiru urtez galarazi ondotik, heldu den urtean amua­rrai­nen arrantza baimenduko duela iragarri du, baina oraindik zehaztu gabe dauden kontrol neu­rriak finkatuz, errekan sartzen den izokin kopuruaren arabera. Horretarako In­gu­rumen Saila bilerak egiten ari da arran­tza elkarteetako ordezkariekin, eta lehenbizikoa otsailean egin bazen, biga­rre­na hilabete honetan edo hu­rren­goan egitekoa da.
Debekua, ordea, ez da arrantzaleen gustukua. 1.040 bazkide dituen Baztango Ehiza eta Arran­tza Elkartean, adibi­dez, «arrunt gaizki» ikusten dute, Joseba Moreno lehendakariak azaldu digunez. «Arazorik haundiena ez da amuarrainena, kudeaketarena baizik». Bere irudiko, «azken 20 urteotan kudeaketa desastrea izan da. Batetik, ez dituzte lehen beza­la botatzen arrautzak eta arrainak, eta bertzetik, gero eta ler­txun gehiago dago eta horiek hiltzea debekatua dago eta amua­­rrainei eraso­tzen diete». Iruñeko arran­tzaleez ere ez da atzendu: «arrai­na hartu eta gero bota­tzeko etortzen dira, eta horrek ez digu mesederik egiten».  
420 bazkide dituen Berako Ehiza eta Arran­tza Elkarteko lehendakaria da Juan Otamendi eta beretzat ere «normalena arrantzatzea» izanen li­tza­tekeela iritzi arren,  debekua «onartzen» duela aitortu digu. Bere hitzetan, «azken urteotan bezala arrantzan segituz gero, amuarrainak denbora guttirako izanen ziren. Garai batean, errekaren lautik hiru arrantza­tu gabe gelditzen zen, eta amuarrainak defenda­tzeko aukera gehiago zuen. Gaur egun, berriz, metodo berriekin arrantzalea erre­ka osoan ibiltzen da eta astakeriak egiten ditu». Halere, Morenok be­zala, Administrazioaren erabakiak kritikatu ditu: «Ingu­rumen Saileko teknikarien neu­rriak txa­rrak izan dira, emaitza onik utzi­ ez duten debekuak baino ez dira egon».
«Oztopoak jarriz, Gobernuak pixkanaka jendeak ez arran­tzatzea nahi duela» pen­tsatzen du Jose Ramon Jimenez Goizuetako arran­tzaleak. Eta horrela, eurek ttikitatik ezagutu duten «kultura» galdu eginen delakoan dago. Gobernuaren kudeaketa ere salatu du: «beste gauzei eman diete lehentasuna, eta eskutik joan zaie arazoa. Ez dute ongi kontrolatu, ez dute birpopulatu... Eta emaitzak ikusi dira». Arazoaren errua Gobernuari egotzi dio: «beste alorre­tan ‘politika’ egiten ibili da, hau da, inbertsioak beste alo­rretan egin ditu arrantzak ez dielako ezer ematen. Gaineratu duenez, «debekatu zenetik hiru urte pasatu dira eta datuak arrunt txarrak izandu dira». Argi azaldu du bere ondorioa: «ez du ezer lortu. Diru gutxi gastatu dute eta gu gure afizioarekin gozatu ezinik».
Debekuen eraginez, Goizuetan arrantzarako afizioa galtzen joan dela ere nabarmendu digu. 200 bazkide ditu egun Ehiza eta Arrantza Elkarteak, baina horien artean arrantzarako afizioa ez omen da haundia: «oztopoak jarri ditu eta jendea desanimatu egin da».


Presak eztabaidan                                                                                                                               

Presak botatzeko erebakia kritikatu du bere aldetik Baztango lehendakariak. Ur konfederazioaren aginduz, erreken egoera hobetzeko eta uholde arris­kuak saihesteko presak kentzen ari dira. Morenorentzat «ehun urte edo gehiago badituzte presa horiek eta lehenago arraina bazegoen». Gainera, «espezie erasotzaileak ez etor­tze­ko oztopo izan dira, adibidez, pazifikoko ka­rramarroa». Presak mantentzearen aldekoak dira, eta hortaz egin zituzten Lekarozko presarien in­gu­ruan txostena eta Oharriz­ko presa ez bota­tzeko eskaera.


Birpopulazioa: "ez da nahikoa"                                                                                                         

2008-2009 denboraldiko birpopulazioaren datuak ere eman ditu Ingu­rumen Sailak. Hala, amuarrainen kasuan, 242.000 arrautza eta 130.000 amuarrain ttiki bota ziren. Eta izokinetan, 132.200 alebin eta 71.000 pinto. Arrantzaleentzat, baina, aski ez. «Datuek eraku­tsi dute egiten duten birpopulazioarekin ez dela deus lortzen», dio Morenok. «Oronoz-Mugairiko arrain-haztegian izokinak eta amuarrainak hazten dira, baina errekara bota eta hortik hiruz­palau hilabetera hiltzen dira». Ho­rren arrazoia bistakoa da baz­tan­darra­rentzat: «haz­te­gian jatekoa hartzera ohitua dago eta errekara botatzean defentsa gabe geldi­tzen da, ez dakite jaten eta gainera, ha­rrapariak izaten dira». Uste berekoa da Otamendi ere: «milaka kilometro egin behar izaten dituzte eta defentsarik gabe baldin badaude, hilabete bat lehenago arte haztegian bizitu direnek emaitza ematea hagitz zaila da. Hori onartzea kostatzen zaio Administrazioari».
Baztanen ez dute amuarrainak birpopula­tzeko neurririk hartzen,  baina bai izokinak. Eta hori berria da: «Gobernua izokinak Erratzuraino botatzen hasi da eta guk ez dugu sekula ikusi izokinik hemen». Bidasoan, aldiz, azken bortz urteetan egin da bai amua­­­­rrainena eta bai izokinena ere, «baina ez nahikoa», dio Otamendik: «Ingurumen Sailak diru aunitz du baina inberti­tzen asmatu behar du eta ez du ongi egiten. Arran­tza elkarteek diotena kontuan hartuz, aunitz ikasiko luke».
Uru­mean ere «gutxi» birpopu­latzen dela erran digu Jimenezek, «ezer ez». Ho­rrez gain, arazoaren gibe­lean hainbat faktore daudela aipatu du: «erre­kak ur gutxirekin heldu di­ra, zentralak ura har­tzen ari dira baina ez dute gutxieneko ura bota­tzen, ezkutuko ehiza ere asko egiten da, amua­rrai­­­nak jaten dituzten piztiak ugari­tzen ari dira…».

Uraren kalitatea eta kopurua                                                                                                             

Uraren kopuruaz eta kalitateaz mintzatu zaigu beratarra, ibaian arrainak izateko beharrezkoak diren bi ezaugarriz, alegia. «Kalitateari dagokionez, Bidasoa orain 15 urte baino hobeki» dagoela uste du, «lehen enpresek ez baitzuten oraingo kontrolik». Baina kopuruak kez­katzen du Otamendi. «Bidasoari ibaiadarrak ken­tzen ari gara eta hori la­rria da». Gaineratu digunez, «Bera ingu­ruko ibaia­dar eta iturburu guztiak hartuak dira, eta orain Bera eta Lesaka­ko ur arazoak hornitzeko ber­tze bi erre­ke­tatik ura hartuko dela jakin dugu eta gu horren kontra gaude». Berata­rraren arabera, horrek Bidasoari aberastasuna kentzen dio: «ur fresko eta garbi hori gabe, Bidasoaren tenperatura 24 gradutara igotzen da, eta tenpera­tura ho­rretan, amuarrain eta izokinek bizirautea zaila da. «Errekaren etorkizuna, uraren kopuruan eta kalitatean dago».
Jimenezek, berriz, argi du ez dela arrantzalea kaltea eragiten duena: «dena traba da, baina arran­tzalea ez da errekari min egiten diona».

Aldaketak izokinen arrantzan                                                                                                            

Maiatzaren 1ean hasiko da izokin denboraldia Bidasoan

Garai batean, otsailean hasten zen izokin denboraldia. Gero, ordea, mar­txoko lehen igandera aldatu zen, eta hirugarren igandera beranduago. Azken urteotan apirilaren 1arekin hasi izan da, baina aurten maiatzaren 1era gibeleratu dute. Kupoa ere jau­tsi dute, 60tik 20ra. Honen harira, zera erran digu Otamendik: «urte baterako baldin bada, tira». Baina maia­tzean zabal­tzea «exajeratua» dela aipatu digu, «azken 30 urteotan datuek bataz ber­tze martxo­tik maia­tzera hiru izokin arran­tzatu direla diote, baina maia­tzera arte gibeleratuta, errekara joate­ko askatasuna kentzen digute». Morenoren hitze­tan martxoa da hilabete onena: «arrainak badaude eta ura ere bai». Edonola ere, maia­tzaren 1ean hasi eta uztailaren 18an bukatuko da denboraldia, aitzine­tik 20 aleren kupoa gainditzen ez bada.
Kupoa 1988an ezarri zen lehenbizikoz, eta geroztik arrantzatu den kopururik altuena 2001ean egin zen, 69 guztira. Jakingarri gisa, aipatu, 1944an 302 izokin arrantzatu zirela eta 1982an bakar bat ere ez.

 

Juan OTAMENDI - Berako arrantzalea
«Ingurumen Sailak diru aunitz du, baina inbertitzen asmatu  be­har du»

Joseba MORENO - Baztango arrantzalea
«Arazorik haundiena ez da amuarrainena, Gobernuaren kudeaketararena baizik»

J.R. JIMENEZ - Goizuetako arrantzalea
«Denak trabak dira, baina arrantzalea ez da errekari min     egiten diona»

Publizitatea eta erakundeen dirulaguntzak ez dira nahikoa TTIPI-TTAPAren eta ERRAN.EUSen etorkizuna bermatzeko, eta zu bezalako irakurleen babesa behar dugu aitzinera egiteko.


Egin TTIPI-TTAPAren lagun