Urte bat pasa berri da Igor eta Mattin torturatuak izan zirenetik. Ez ziren gure eskualdean torturatuak izandako lehendabiziko lagunak izan, eta tamalez, urtea bukatzerako beraien ondoren bertze hirurogeita bi euskaldunek ere torturak jasan izana salatu zuten.
Kamutsak dira inkomunikazio garaian etxekoek sentitzen duguna adierazi ahal izateko azalpen guziak; alferrikakoak hitzak. Zer erranik ez beraiek egiatan bizitakoa adierazteko. Guri behintzat ez digute kontatu. Ezin dute kontatu. Ezin da kontatu. Eta hori, gainean eraman beharreko zama da guretzat (harria), jakin badakigulako, egoerarik beldurgarriena imajinatuta ere, errealitatetik urruti geldi gaitezkeela. Torturaren helburua norbanakoa deuseztea delako, pertsona objektu bezala tratatuz, haren duintasuna eta izaera ezabatzea. Eta horretarako min haundia egin behar da, min haundia egin nahi izan behar da. Baina orain, urte baten ondoren, erran dezakegu Igor eta Mattinen kasuan ez dutela lortu, beraienak zirenak direla orain ere erakusten duten izaera eta nortasuna. Hala eta guztiz ere, atxiloketaren ondorengo lehen bisitan beraien begi hezeetan ezkutatu ezin izan zizkiguten zauriak gogoratuz ohartzen gara, beraiek bai badutela harri haunditzar bat beraiekin betirako.
Baina harriak izan, herritar guziok baditugu gainean; harri ttiki txarrak oinetakoetan sartuta. Eta ez ditugu gainetik kenduko torturak irauten duen bitartean. Nolabait ere gure ardura ere badelako. Herritarrak garelako, gure hitzen eta ekintzen bitartez, agintariak zuzen eta bidezkotzat jotzen ditugun jokabideetara makurrarazi ditzakegun bakarrak. Estatuak eta erakundeak beraien interesen alde edozer egiteko gauza direlako ekin behar dio jendarteak mugak estutzeari. Baina zoritxarrez, aunitzetan oinetakoetako harrietara ere ohitzen gara. Deserosoak dira, batzuetan min egiten dute, baina denbora ez galtzeagatik beraiekin ibiltzen hasi eta oinetakoen barrenean ditugula ere ahazten zaigu maiz.
Dena den, deserosotasuna eta mina berriz azaltzen dira, eta otsailaren 13a, Joxe Arregi torturen eraginez hil zela 28 urte beteko diren eguna izan daiteke oinetakoetan harri txarrak ditugunaz ohartzeko okasioa. Eta zergatik ez, harriak oinetakoetatik ateratzen hasteko momentua.
Ez dugu eskatzen oinetakoetatik harriak hartu eta inoren burura botatzerik, ez dugulako nahi mendekurik, eta egia errateko justizia ere ez dugu eskatzen, berarengan ez dugulako gehiegi sinesten; ez bederen, epaitegietan banatzen den justizian, botereari hain loturik eta jendearengandik hain urruti dagoen horretan. Gure nahi eta desio bakarra, gure etxeetan bizitutakoa bertze inon ez errepikatzea izaten da. Eta zoritxarrez, berriz gertatzen denean, hura azkena izatea. Eta bide batez, denon artean oinetakoetatik harri-koxkor ttikiak kentzen hasten garela ikustea, bakean eta askatasunean ibiltzen hasteko hurbilago egonen garen seinale izanen delako.
Igor eta Mattinen etxeko