Euskararen egoera Nafarroan

Hemen esanen dudanak balioko du bereziki Nafarroa Garairako, baina, jakina, oro har, Euskal Herri osorako ere balio lezake. Jarraitu baino lehen zera azaldu nahi dut, bi esparru nagusitan zatituko dudala orrialde honetan adieraziko dudana, alegia, bat, eremu publikoarena nolabait esateko: administrazioak, gobernuak, legeak, e.a., eta bestea, alor pribatuarena: harreman pertsonalak, kultur kontsumoa, euskara transmisioa, eta bat eta beste.
Lehenengoaren inguruan ez dut asko hitz eginen, denok dakigu-eta zer egoera zaila dugun Euskal Herri osoan euskarari dagokionez, bereziki Ipar Euskal Herrian eta Nafarroako Foru Erkidegoan. Espainia, Frantzia eta Nafarroako Gobernuek ez diote asko laguntzen euskarari, are gehiago, kasu askotan esan liteke aurkakoa egiten dutela, eta, jakina, beren legeek, arautegiek, ordenantzek, administrazio publikoek, eta abar, modu bertsuan jokatzen dute, horregatik, nire iritziz, arlo horretan euskaltzale, ezkertiar, abertzale guzti-guztiok, eta abarrek jarraitu beharko dugu lan serioan, hor pixkanaka-pixkanaka, egoera aldatzeko lorpenak eskuratzen, hau da, legeak, ordenantzak, araudiak, e.a. hobetuz, horrek dakartzan ondorio guztiekin.
Bigarrena, ordea, nire ustez, eskuragarriago dugu, hots, askotan aukeratu ahal ditugu hedabideak, prentsa, abestiak, zinema –hau gutxiagotan-, literatura, aldizkariak, elkarrizketak –etxean, kalean, lantokian, aisialdian…-, e.a. euskaraz ala erdaraz izatea. Beste horrenbeste gertatzen da gurasoen transmisioarekin, etorkinekin… Denetan erakusbide onak eta txarrak ikusten ditut. Konparaziora, adituek askotan esaten digute euskal produktuen kontsumoa oso txikia dela, eta hori bakarrik euskaldunon ardura da, hau da, gurea. Halaber, nire aburuz, gehiegitan ikusten dira euskaldunak beraien artean lasai-lasai erdaraz egiten, inork behartu gabe, edo, guraso batzuk transmisiorik egin ez dutenak –Julian Retegi, Fernando Arretxe, kasu ospetsu batzuk jartzeagatik-, edo euskal dantzari, txistulari eta dultzainari artean berdin, erdaraz mintzatzeaz gain, izenak ere gaztelaniaz edo frantsesez aipatzen –La Era, Valcarlos, El zortziko de Latz, El ingurutxo de Iribas, El Aurresku, El Agur Jaunak, El Gernikako… Zorionez, alderantzizko kasu ondratsuak ere ezagutzen ditut, gutxiago baldin badira ere: euskara ederki ikasi duten etorkinak, edo beren seme-alabak, behintzat, D ereduan matrikulatzen dituztenak, e.a.
Bukatzeko, jendea animatu nahi dut konpromiso eta koherentzia handiagoak izan ditzan, eta denok pasa gaitezela EUSKARA BAItik EUSKARAZ BAIra.

Xanti Begiristain Iruñea