Tiburtzio Arraztoaren Laxoa, la pelota en la plaza liburuan ageri denez, 1681eko irailaren 25ean lau aranztarrek lau gartzaindarren kontra bote luzean pilota partida jokatu zuten Iturenen. Orduko apez Pedro Joseph Zabaleta eta Jeronimo de Elizmendi gartzaindarrak hitzartu omen zuten desafioa. Asteguna izanagatik jende aunitz bildu omen zen eta apustuetan diru aunitz ere jokatu zela dio liburuak. 7-3 gartzaindarrak hasi ziren irabazten, baina buelta eman eta aranztarrak 9-13eko markagailuarekin jarri zirela irakur daiteke. Partidak goizean hasi eta arratsera arte iraun omen zuen, saltsa dezentea sortu baitzen. Izan ere, aranztarrei pilotak uretan busti eta «tranpa» egitea leporatu zioten gartzaindarrek, pilotak bustita eta zuloekin astunagoak eta gogorragoak zirelako. Eskuak hondatu omen zituzten baztandarrek eta erretiratu egin omen ziren. Batzuk batzuen alde eta bertzeak bertzeen alde. Baina nor ote ziren partida hura jokatu zuten lau aranztarrak?