Mattari Alzuarte Gaztelu naiz, eta BKZ-Nafarroa Abenturako langile guztien babesarekin, Berroko eta Beartzungo bizilagunek bidali duten eskaeraren berri izan dugunean, idazki hau helarazi nahi izan dizuet Batzar Nagusiko kide guztiei, baita Baztango herrietako alkateei eta Baztango herritar guztiei ere, eta bereziki Berroko eta Beartzungo herritarrei.
Ez zaigu gustatzen kontu pribatuak publiko egitea, baina uste dugu orain idatzi honi dagozkion azalpenak emateko egin behar dugula.
Lehenik eta behin, oso argi utzi nahi dugu beti edozein bileratara joateko prest egon garela, proiektu honi buruzko azalpen guztiak emateko. Esan genuen baserritik baserrira bizilagunek eskatu izan baligute joango ginatekeela, edozein zalantza argituz. Ez zaigu bidezkoa iruditzen Berroko eta Beartzungo bizilagunek bilera bat egitea Arizkunenean proiektu honi buruz hitz egiteko, eta guri ez gonbidatzea proiektuaren inguruko edozein zalantza argitzeko. Ez dugu gure jarrera defendatzeko aukerarik izan. Ez da bidezkoa.
Puntu hau argitu ondoren, alkateei bidalitako txostenean aztertzen diren gaiak azalduko ditugu.
Eskertzen dugu «proiektuaren aurka ez daudela» jakitea. Abiapuntu ona da, guztiok bat etor gaitezkeelako eta sortu diren zalantza guztiei irtenbidea bilatzeko aurrera egin dezakegulako. Proiektu honen helburua bai Berro-Beartzungo eta Baztan osoko bizilagunak, bai parkean lan egiten dugun langile guztiak (eta etorkizunean sor daitezkeen lanpostuak) irtenbidearekin pozik egotea da, horrek erran nahiko baitu sor daitezkeen arazoak konpondu direla. Proiektua bizilagunengan pentsatuta egindakoa da (Baztan osokoengan), baina familiengandik gertu lan propioak mantentzeko borrokan ari diren langile eta enpresen tokian jarri behar dela ere uste dugu.
Bidali den idatzitik ondorioztatzen duguna da konpondu beharreko funtsezko gai bat dagoela: Nork bermatuko du errepidea egokitzea?, nola kudeatuko da egokitzapena? Hori da galdera nagusia.
Aurrerago erantzungo dugu; lehenik, duela sei urte parkea eraikitzeko lehen fasearekin zerikusia duten zenbait gairi buruz idazkian egiten diren baieztapenei erantzun nahi diegu. Uste dugu garrantzitsua dela jende askok ez dakizkien gauza batzuk argi uztea.
Baieztapen hauek egiten dira:
A.- Esaten da: «Ez ziren baldintzak sinatu trafikoa kudeatzeko moduari buruz». Erantzuna: parkea kudeatzeko akordio bat sinatu da udalarekin, baina ez errepideari buruz. Baieztapen hori egia da (gai horiek hobeto lotu behar dira).
B.-Ez da tarterik behar bezala egokitu (ez zen tarterik egin autobusarekin behar bezala gurutzatzeko).
C.-Ez da errepidea behar bezala seinaleztatu.
D.- Ez da bete autobusaren aurrean furgoneta bat egotea.
B, C eta D baieztapenei honako hau esan nahi diegu (ez zait gustatzen gai pertsonalak ateratzea, baina puntu horiei erantzuteko modu bakarra da):
Parkea 2014an ireki zen (zenbait jarduerarekin). Lehen urte horretan hainbat jarduketa egin ziren errepidean, zabalera handitu zen, gurutzaguneak sortu ziren, bazter hesiak jarri ziren, adarrak inausi ziren ikuspena hobetzeko, hau da, errepidearen zenbait eremu oso ongi egokitu ziren trafikoa asko hobetuz (Nafarroako Gobernuak egin zituen). Jarduketa horiek udalaren laguntzarekin egindako kudeaketei esker lortu ziren, Elizondoko herria eta BKZ-Nafarroa Abenturaren laguntzarekin. Konponketa horien ondoren, errepidea hobetzen joan zen Nafarroako Gobernuaren bitartez. Erran ziguten bezala, partida berrien zain egon behar zen tarte horiek hobetzeko (baina, dakigun bezala, kasu horietan erakundeetatik presioa egin behar zen, konpontzen jarrai zedin). Izan ere, konponketa horiekin, ez guk ez BKZko bezero batek ez du trafiko-istripurik izan.
Baina 2015ean tragedia izugarri bat gertatu zen, istripu hilgarri bat, gauza asko aldatu zuena. Bizipen pertsonal batzuk bizitzen hasi nintzen, eta horrek eragin handia izan zuen gauza askotan eta horien artean parkearen kudeaketan.
Galdera hau egiten dizuet guztioi: ba al dakizue pertsona bat zure aurrean zure akats baten ondorioz hiltzen denean zer sentitzen den? Ez dut uste badakizuenik, ezin da deskribatu horrek zer dakarren pertsona batentzat, bere familiarentzat, enpresarentzat eta langileentzat. Une horretatik aurrera, dena aldatzen da, eta bizitza bertze modu batean bizitzen hasten zara. Oso zaila da une horri aurre egitea (kalte morala, erruduntasuna, epaiketa mediatiko eta zibilari aurre egitea, enpresarentzat dituen ondorioak, berriro gertatuko den beldurra, segurtasunik eza, lan egiteko debekua...).
2016an, kalkaneoa hautsi nuen parkean, alde guztietatik, eta urtebete eman nuen muletekin, eta 2017an koloneko minbiziaren aurkako borroka bati ekin nion. Horrek erran nahi duen guztiarekin, kimioa, lan egiteari uztea... Eta borrokan jarraitzen dut. Horrelako bortz urte ez dizkiot inori opa. Baina bizitza aurrera doa.
Badakigu gauza horiek ez direla aitzakiak egin behar dena egiteko, baina kontuan hartu behar da nola egin behar dien aurre pertsona batek egoera horiei eta horrek dakarren ondorio animikoei. Duela urtebete nire osasuna hobetu zenean, lehen baztertuta utzi nituen ekimenei berrekin nien. Duela 10 bat hilabete, udalean errepidearen bertze zati batzuk konpontzeko txosten bat sartu nuen (Gobernuak Oronozen duen errepide-arduradunak eskatu zidan), zati berrien konponketen informea egiteko (nik informe bat aitzineratu nion) Nafarroako Gobernuari aurkezteko (guk ezin ditugu informe horiek guk aurkeztu, udalaren bidez egin behar da). Gaur arte ez dugu erantzunik jaso.
Bertze puntu batek proiektu honen presak aipatzen ditu: udalean proiektu honi buruz aurkeztu zen lehen txostena 2019ko abendu hasieran izan zen, ia 8 hilabete igaro dira proiektu honen informazio-txostena nolabait aurkeztu zenetik, beti izan gara prest ekimen honen xehetasunak edozein lekutan azaltzeko.
Zenbat bilera izan ditugu data horretatik aurrera? Bi alkatearekin, bi alderdi politikoekin (ordubete inguru), Batzar Nagusiko kideekin informazio-hitzaldi bat (ez ziren denak agertu, ezta gutxiago ere), bi ordu iraun zuena (ez zitzaigun utzi lokala ixteagatik denbora gehiago egoten) eta gutxi gehiago. Azken hilabete honetan lau bilera informatibo egin ditugu kuartelen arabera, baina guk eskatuta, horrela azaldu ahal izan dugu proiektua.
Duela urtebete, udalak irteera bat antolatu zuen Biobailarara, Frantziako herri batera, beren lurraldean garapen jasangarrirako ekimen bat nola sortu zuten ikusteko (Ni han egon nintzen eta oso probetxugarria izan zen). Bistan denez, aurkeztu dugun proiektuak askoz eztabaida gehiago izan beharko lituzke, bilera asko elkarrekin, beartzundarrekin, gremioekin eta abarrekin, baina ez dugu erakundeen konplizitate hori ikusi. Horregatik diogu 9 hilabete daramatzagula honekin eta pentsatzen dugu badela garaia bailaran lanpostu eta aberastasun asko sortuko dituen ekimen hau serio hartzeko.
Beste puntu bat da proiektu bat behar bezala idatzita eta osorik aurkezteko eskakizuna.
Esan da, duela 6 urte orain jarraitu nahi denaren bide bera jarraitu zela; lehenik, ideiak lehen txosten batean aurkeztu ziren (orain egin den bezala), eta, gero, Batzar Nagusiak proiektua babestu ondoren, proiektu teknikoak eta ingurumenekoak idazten hasi ziren. Une horretan hasi zen diru asko gastatzen proiektuan, baina udalaren babesaren bermea genuen. Oraingoan, tramitazio berberak egiten ari gara.
Baina gure galdera da: Zer informazio edo proiektu nahi da ematea? Ez dakigu zehazki zer eskatzen den;
-Errepide osoa zabaltzeko proiekturik eskatzen al da? Hori Nafarroako Gobernuak idatzi behar du (udalaren laguntzarekin).
-Tirolina azkarraren proiektua eskatzen al da? Horretarako Zeelanda Berriko ingeniari batek etorri behar du.
-Haurren jarduera guztien, azterketa fitosanitarioen, zuhaitz indarren kalkuluen, etxolen eraikuntzaren eta abarren proiektu bat eskatzen al da?
-Arkitekto batek eraiki behar duen erabilera anitzeko eraikuntzaren proiektua idaztea eskatzen al da?
-Ura, argia eta abar hartzeko proiektu oso bat idazteko eskatzen al da? Hobi aseptikoa. Kanalizazioak, ezinduendako egokitzapenak eta abar.
-Ingurumenari, konfederazioari eta abarri buruzko baimenak eskatzen al dira?
Egia esan, ez dakigu zehazki zer eskatzen den. Erraten dizuegu horrelako edozein proiektu teknikok kostu oso handia duela (70.000 euro ingurukoa), gure enpresa txikiak ez duela bere gain hartuko, baldin eta gero proiektua onartuko dela bermatzen ez bada.
Lehen ere erran dugu, duela 6 urte proiektu teknikoak eta ingurumenekoak idazten hasi ginen behin udalak proiektua babestuko zuela bermatu genuenean.
Beartzundarrek bidali duten idatzitik ondorioztatzen duguna da konpondu beharreko funtsezko gai bat dagoela: Nork bermatuko du errepidea egokituko dela? Nola kudeatuko da egokitzapena? Hori da galdera nagusia.
Guk erran dugu errepidea konpondu gabe proiektuak ez lukeela aurrera egingo.
Baina gure galdera da: Errepidea konponduko balitz, proiektua babestuko zenukete?
Uste dut proiektuan argi eta garbi agertzen direla parke honek Baztan osoan izango lituzkeen onura ekonomiko eta sozialak.
Gairik garrantzitsuena errepidea konpontzea bada, egin beharreko kudeaketak egingo ditugu (udalarekin batera) Nafarroako Gobernuarekin, arazo hori konpontzeko eta Beartzun-Berro osoari eta parkeari mesede egingo dion proiektu bat egiteko.
Berrok eta Beartzunek proiektuaren onarpena ez bozkatzeko eskatu dute, informazioa falta delako. Uste dugu informazio ona dagoela parkea handitzeko egingo denari buruz (txosten honetan eman ditugu azalpenak).
Gure proposamena da: prest gaude proiektuarekin aitzinerat jarraitzeko, baina errepidearen konponketak ziurtatzen baldin badira bakarrik.
Berroko eta Beartzungo bizilagunen zalantza nagusiari erantzuten dion proposamena dela uste dugu, eta BKZko langileei itxaropena ematen die, baita proiektu teknikoan eta ingurumen-proiektuan dirua gastatzen hasteko bermea ere.
Bilera gehiago ere eskatzen ditugu, sortzen diren arazoak konpontzeko. Elkar ulertzeko dugun borondate on guztia.