Ainhoa, Urdazubi, Sara eta Zugarramurdik elkarren arteko harremanak sustatzeko Xareta Eguna antolatu dute aurten lehendabiziko aldiz. Urdazubi eta Ainhoa lotzen dituen bide turistikoa ere inauguratu dute eta gisa honetara, pottokaren ibilbidearekin lau herriak elkartu dituzte. Lehen edizioaren ondotik, besta urtero herriz aldatzeko asmoa dute.
Zelai zuhaiztua. Horixe da Xaretak erran nahi duena Joxemiel Barandiaran zenaren arabera. 1936ko gerra hasi zenean, sorterritik erbesteratu eta Saran urteak eman zituen Barandiaranek eta Xaretako lurraldea aztertzen lan haundia egin zuen. Eta inguruko herriek berak emandako hitza aukeratu zuten 2005ean Xareta elkartea sortu zutenean. Ainhoa, Sara, Urdazubi eta Zugarramurdi herriek duela zazpi urte sortu zuten Xareta elkartea, elkarlanean aritzeko. Hala ere, hartu-emana sekula ez da eten eskualde honetan. Herri hauek betidanik egon dira harremanetan, lankidetza hitzarmenak egin izan dituzte eta 90. hamarkadaren hasieran, ekimen turistikoak batera bideratzeko elkartu egin ziren. Orduan, 1994an, berreskuratutakoa da Pottokaren ibilbidea, Sara, Zugarramurdi eta Urdazubi herriak lotzen dituen bide historikoa. Horrez gain, azoketan elkarrekin ezagutzera ematen hasi ziren.
Azken urteotan, beraz, elkarrekin muga egiteaz gain, bada elkarlanerako biltzen dituen bertze ezaugarri bat: turismoa. Egia da hondakinen kudeaketa ere elkarrekin egiten dutela Lapurdiko bertze herri batzuekin batera, eta egunerokoan, bestak direla, erosketak egiteko dela, edo familia tartean dela, harremanak ugariak direla lau herrien artean. Dena den, gaur egun Xareta elkartearen helburu nagusia turismo mailan indartzea da.
XARETAREN EGUNA
Irailaren 16an, lau herriek Xareta Eguna ospatu zuten Urdazubin eta lau herrietako herritarrekin batera, lau auzapezak bildu ziren: Henri Dagerre (Ainhoa), Battitt Laborde (Sara), Santiago Villares (Urdazubi) eta Laxaro Dainziart (Zugarramurdi). Xaretako Bidearen barne, eurek izan ziren egun horretan Urdazubitik Ainhoara doan ibilbide turistikoa inauguratu zutenak. Lehendik ere, Ainhoa eta Urdazubiko bizilagunek erabiltzen zuten bidexka hau, baina orain egokitu eta pottokekin seinaleztatu dute. Bidearen hasmenta adierazten duen mugarria, berriz, Urdazubiko Genaro Fagoaga eskulangileak egin du. Orain arte, Urdazubitik Zugarramurdira, Zugarramurditik Sarara eta Saratik Ainhoara seinaleztatutako bide batetik joateko aukera zegoen pottoka urdinari segituz; eta orain, bide berri honekin, Ainhoa eta Urdazubi ere lotu dituzte eta honela lau herriak elkartuta gelditu dira. Xareta Egunari segida ematekotan geldituak dira lau herriak, urtero besta herriz aldatuz.
Baina ospakizun egun horretatik haratago, lau herrietako auzapezak eta turismo arduradunak bilerak egiten dituzte eta elkarrekin tramitatzen dituzte turismora bideratutako dirulaguntzak zerbitzu berriak eskaintzeko eta bisitari gehiago erakartzeko. Turismo azoketan ere elkarrekin ibiltzen dira, Donostia, Bilbo edo Miarritzeko azoketan behintzat bai eta horrela segitzeko asmoa dute, natur ondarea ez ezik, historiaurretik hasita gaur egunera arte iraun duen harremana mantentzen eta euren inguru ederrak ezagutzera emateko lanean.
DATUA
3.650
BIZTANLE
inguru dituzte Xareta osatzen duten lau herriek. Sara da haundiena 2.400 biztanle ingururekin; Ainhoak 650 inguru ditu; Urdazubik 390 inguru eta Zugarramurdik 210 bat.
XARETA OSATZEN DUTEN ESKUALDEKO UDALERRIETAKO ALKATEAK SOLASEAN
Battitt LABORDE | SARA
«Inguru honen partikulartasuna ezagutarazteko balio du, baina indar gehixeago har dezan nahiago genuke»
«Muga administratiboak hor daude, baina betitik harreman azkarki izan da saratar, ainhoar, urdazubiar eta zugarramurdiarren artean». Iritzi horretakoa da Battitt Laborde, 2008tik Sarako auzapeza dena. Eta gaineratu digunez, «lehen kontrabandoa zela medio bazen harremana eta gaur egun, turismoak lotzen gaitu, baina egunerokoan bertzelako harremanak ere baditugu: herriko bestetara joaten gara, mandatuak bertze herrietan egiten ditugu...». Laborderen irudiko, «Euskal Herri mailan harremanak behar dira» eta horretarako aproposa da Xareta elkartea: «inguru honen partikulartasuna ezagutarazteko balio du», dio, nahiz eta onartu duen «indar gehixeago har dezan» gustatuko litzaiokeela. Bertze herriekin harremanak sortzearen aldekoa da eta irailaren 23an Lizarietan Etxalarko Udalarekin egindako usategietako hitzarmena ere bide horretan kokatu du: «bi herrietako jendeak elkar ezagutzeko. Aitzakia bat behar da, zerbait muntatu, eta horrela sortzen dira harremanak». Eta Urdazubin egindako Xaretaren Egunaz ere baikor mintzatu da: «egun xarmanta izan zen». Etorkizunera begira, «gure komunikazioa turismo mailan indartu egin nahi dugu», erran digu saratarrak. Baina turismotik at, Xareta indartzeko baditu ideiak: «kirol mailan, adibidez, Xaretako ekipak sortzen ahal dira. Denboretan entseiatu ziren eta orain ere egin daiteke».
Santiago VILLARES | URDAZUBI
«Elkartea gauza ona da eta elkarrekin lan egitea bakarrik aritzea baino hobea da guretzat»
2007az geroztik Santiago Villares da Urdazubiko alkatea eta beraz, bera alkatetzan sartzerako Xareta elkartea sortua zen. Elkartearen lanarekin kontent dagoela aitortu digu: «denbora puxka batez sobera mugitu gabe egon dela» aipatu du, baina «orain kontent gara, elkarrekin segitzea ona dela pentsatu dugu eta indartu egin nahi dugu. Xareta Eguna ere antolatu dugu herriak gehiago elkartzeko eta jendearen erantzuna ikusita, balorazio positiboa egin dugu». Xareta elkarteak turismo aldetik herriari lagundu diola uste du Villaresek, «elkarrekin lan egitea eta elkarri laguntzea gure mesederako izan da. Bertze herrietara joaten den jendea gurera ere etortzen da, eta ferietara ere elkarrekin gaten gara eta horrek ere lagundu egiten digu». Dena den, Xaretako bertze herriekin «betidanik» harreman ona izan dutela azaldu digu Urdazubiko alkateak: «historian, lau herriak beti elkarrekin mugitu izan gara, lehen kontrabandoa bazen eta horrez gain, badira familiak herri batean eta bertzean». Beraz, Villaresen hitzetan, «elkartea ona da eta elkarrekin lan egitea bakarrik aritzea baino hobea da guretzat». Etorkizunera begira, elkarlanean segitzeko gogoz azaldu da: «orain arte bezala lanean segituko dugu, eskuorria ere berrituko dugu eta ferietara gaten segituko dugu».
Laxaro DAINZIART | ZUGARRAMURDI
«Lehen kontrabandoa zela eta orain turismoa dela, lau herrien harremanak segitu egiten du»
24 urtez zinegotzi izana da Laxaro Dainziart eta ilbeltzaz geroztik bera da Zugarramurdiko alkatea. Ongi ezagutzen du udaletxeko martxa eta Xareta elkartearen harat honatak ere ezagunak ditu. Elkarteari esker, «lau herriek elkarrekin dirulaguntzak lortu eta obra aunitz egin» direla dio eta gaineratu digunez, Xareta sortu zenetik «Zugarramurdik zerbitzu gehiago ditu eskaintzeko eta bisitari gehiago erakartzeko balio izan digu. Iparraldetik honat ekartzen ditugu eta alderantziz». Dainziartek onartu du lau herrien artean beti izan direla hartu-eman onak: «lehen, kontrabandoa zela eta orain turismoa dela, harreman horrek segitu egiten du». Harreman horren lekuko, hondakinen kudeaketa elkarrekin egiten dutela ere oroitarazi digu, Lapurdiko bertze herri batzuekin batera: «proiektua lau herrien artean egin zen eta gu iparraldetik hurbil gaudenez, onartu egin ziguten». Berriki egin den Xaretaren Egunaz ere mintzatu zaigu: «Xareta hemen dagoela agertzeko modua izan da eta aldi berean, lau herriak elkartzeko balio izan du». Hemendik aitzinera ere, elkarlanean segitzeko prest agertu da alkatea eta etorkizuneko proiektua izan daitekeena proposatu du: «kontrabandoaren bidea edo lehenagoko istorio bat muntatzea ongi egonen litzateke», adierazi du.