Zahartu arren, burua gazte eta ilusiorik galdu gabe

«Adinekoak kontuan hartu behar ditugu, gizartearentzako beha­rrez­koak direlako. Jakinduriaz betetako ku­txak bezala dira: gerra bat eta pobrezia bolada­ haundiak bizi izan dituz­te, haurtzarotik gogor lan egin behar izan dute­ eta milaka bizipen eta esperientzia bizi izan dituzte. Gaur egungo az­kar­ta­suna dela eta, denborarekin galtzen ari diren ohiturak ere ezagutu­ dituzte». Halaxe uste dute­ Amaia Iriondo eta Axun Iratzokik. Bat zein­ ber­tzea adinekoekin urte luzez lanean ari direnak dira eta beraien iru­di­ko, «hi­ru­ga­rren adi­ne­koa» kon­tzep­tuak erra­nahia galdu du: «gaur egun, beharrak lauga­rren adinean daude, hau da, 80 urtetik aitzine­ra­ko pertso­nen bizitzako az­ken fasean. Etapa honetan adin­duak bere independentziaren alde bo­rro­kan segitzeko nahiaren eta mu­gikortasu­na eta osasuna desa­ger­­­tzen ari zaizkion ebi­den­tzia­ren artean oreka bila­tu behar du». Hori ho­rre­la, hu­tsune horri erantzu­te­ko helburuarekin eta «adinekoek ere merezi dutela» iri­tzita paratu dute mar­­­txan Urda­zubin Eman-Har zerbi­tzua. Eman «pertsona hauek be­raien denbora, dis­­poni­bilitatea eta oinorde­tza es­kaini diete­lako in­gu­rukoei eta gizarteari» eta hartu «orain­ beraiei dago­kie­lako merezi duten arre­ta­ jasotzea». Jubilatu eta pen­tsionistei eta hauen familiei beraien «bizi-kalitatea mantendu eta ahal bada ho­be­tzeko» asmoz ireki duten elkargunea da Eman-­Har jubilotokia. Honetan guztian, lehenbiziko pausua Urdazubi eta Zuga­rramurdiko mediku eta erizainak eman omen zuten: «Ber­narde­tte erizaina izan zen laugarren adine­koen beharrez ohartu zena eta gaur egun, Bene medikuak jubilotokia erre­ze­tatu edo aholkatzen du». Ira­­tzoki eta Iriondok azaldu digu­te­nez, «egunerokoan ilusioa eta motibazioa sortuko dien talde ba­teko partaide sentiaraztea da zerbitzuaren xedea, senar, seme-alaba eta bilo­ben garaia gibelean utzi­, eta lagunta­sun harremana berresku­ratzeko». 

 

Bidea, ordea, ez zaie erraza egiten ari. Urte­be­­­te baita proiektuarekin hasi zirela. Eta sei hilabe­te eman dituzte loka­la­ren­ gibeletik. Udan Zuga­rramur­diko es­ko­lan egon ziren, Sorginen Museoan ere bai eta eguraldi ona­re­kin ingu­ru­­­ko herrietako eliza, parke eta frontoiak ere ederki ezagutu dituz­te... «Baina guk gure lekua behar genuen, gure gauzak uzteko», diote Ira­tzo­kik eta Iriondok. Az­kenean etxebizi­tza izandako bat hartu dute erren­­tan, Ur­dazubi­ko pla­zan, elizaren ondoan. Egube­rrie­tan hura­ egoki­tu ondo­tik, hortxe bil­tzen dira urte hasieraz geroz­tik. Urta­rrilean as­te­lehen, asteaz­ken eta or­­tzi­rale­tan elkartu ziren, eta otsai­­lean, astele­hen eta or­tziraletan bil­tzen dira, «proiek­tuare­kin ezker-eskuin gabil­tza­­la­koz». 

 

Batera eta bertze­ra ate joka dabiltza, bidera­garria izan dadin. Izan ere, une ho­ne­tan erabil­tzaileek hilabetero or­dain­­tzen duten 40 euro­ko kuota da diru-sarrera­ bakarra. Gainera­koa Axun­ eta Amaiak ordain­tzen dute. Eta gastuak ez dira­ ttikiak, egoi­tza­ren alokairua eta bertze­lako gastuak ordaindu be­har baitituzte. Hortaz, Urdazubi eta Zu­ga­rra­­mur­diko Herriko Etxeei babesa eskatu diete eta kontatu digutenez, «ja­rrera ona» ikusi diete, «diru-laguntzetan nola kokatu aztertzen ari dire­la erantzun digute». Baz­tango Gizarte Zerbi­tzuei ere proiektua aur­kez­tua diete eta Udalbil­tzari ere egitasmoaren be­rri­ ematekotan dira. Ez daude geldi­rik. Arku­peak­ Elkar­teare­kin ere solastuak dira eta Cederna Garalur Elkartearekin ere ha­rremanetan daude. Izan ere,   «hau guz­tia lagun­tza publikorik gabe ez de­la bi­de­raga­rria» diote­. Aitortu digutenez, «landa eremuan proiek­tu be­rritza­ilea da eta ba­gene­kien kostako zi­tzai­gula, baina proiek­tuan­ aunitz sinesten du­gu». Esfor­tzua eska­tzen diela ikusita, «eran­tzunak fite behar ditugula» aipatu digute.

 

 

Bertzelako lana ere ba­­dute, eta diotenez, «haundia»: «80 urteko per­tsona bat ho­tzarekin etxetik atera­tzeko lan haundia egin behar da. Zerbitzuak beraiei adituz fun­tzio­natzen du, beraiekin egonez... Beraiekin ba­­zau­de gustura daude». Iriondo eta Ira­tzo­ki­ren arabera, «adine­koe­kin ez gara batere justuak» eta gaineratu dute «pro­­fesio­nal bezala, ha­rre­mana erra­zagoa dela familiarra­ baino. Familiakoa nekatua dagoelako, aspertua». Esperientziak eraku­tsi die «nor­bai­tek aditzen diela­ ikus­tean adinekoak­ aunitz poz­ten direla. Gero etxe­ra joatean, egoe­ra­ ez da egun osoan­ suton­doan egoten direnean bezala. Umorea alda­tzen­ zaie eta etxe ho­rre­ta­ko bizi kalita­tea ere hobetu egiten da».

 

Eta Eman-Har zerbi­tzuan dabiltzan adinekoak dira horren lekuko. Gaur egun, bortz dira egitasmoan parte hartzen dutenak, nahiz eta hamabi-hamabortz nahi dituzten proiek­tua aitzinera ateratzeko. Denak ere emakumezkoak dira eta 80 urtetik­ goitikoak: Urdazubiko Paki­ta Maia Ariztia, Ixa­bel Jaime­rena Iturburua eta Mª Kruz Plaza Aroz­tegi, Zugarramurdiko Mertxe Arburua Iparragirre eta Sarako Lili­ Oronoz Argarate. Denek baieztatu digu­te «aski gus­tura» daudela. Pakitak, errate­ra­ko, honela kontatu digu: «seme-alabak lanean ari dira eta beti etxean, geldi-geldi egonez aspertu egiten naiz. Arra­tsal­dea aile­gatu eta tele­bista ai­tzinean istant batez egoten naiz, baina berehala aspertzen naiz. Hemen biltzen garenetik aski gustura nago. Denak eza­gunak gara eta on­gi pasatzen dugu». 

 

 

Astean bizpahiru aldiz bi arduradunak etxez-etxe­ joa­ten dira adineko erabiltzaileen bila eta Urdazubiko plazan duten egoi­tzan el­kar­tzen dira, 16:00­etatik 19:00­etara. Hiru orduko tartea kontu kontari, eskulanak eginez eta jolasean pasa­tzen dute: lehenbiziko ordua infusio bat hartu bidena­bar solasean, bi­ga­rren ordua eskulanak eginez, eta azken ordua jokoetan. «Irri aunitz egin ondotik etxera buelta­tzen gara», diote susta­tzai­leek. Hortik aparte, taile­rrak antolatu izan dituzte eta gehiago egiteko asmoa ere badute. He­rriko ekin­tze­tan ere parte hartu nahi dute. Eguberrietan, adibidez, egoi­­tza egoki­tzen ari zire­la, Olen­tze­roren bisi­ta izan zuten. «Olen­tzero iku­si nuen lehenbi­ziko aldia izan zen», dio Pakitak. Eta bingoa eka­rri zien­ opari. Gisa berean, gazteak ere hurbildu izan zaizkie: «mu­sean­ aritzera etorri izan dira». Be­raiek hartua duten egoi­tzari herriko ber­tze era­gileek ere probetxua atera diezaioketela uste dute: «leku hau ordu au­ni­­­­­tzez hutsik egoten da eta haurrek, Urdazubiko an­dre taldeak edo ber­tze­­ edozei­nek erabi­li na­hi­­­ badute hemen­txe dute». 

 

Eskaintza, beraz, mahai-gainean dago, eta zerbitzua ere zabalik dago. Orain, be­rriz, jarraipena ematea gelditzen da. Sustatzaileen aldetik ez da boron­da­terik falta eta Pakita, Ixabel, Mª Kruz, Mertxe eta Liliri ere ez zaie gogo­rik falta. Ilusioz beterik egoten di­ra­ hi­tzor­dua­ren esperoan. Beraien gisara tarte atse­gina pasa­tu nahi dutenek ere atea za­ba­lik dute, Urdazubiko plazan. Eta ez dira gutti­ beraien adinean daudenak, 65 urtetik goitiko 132 lagun baitaude Urdazubin eta Zugarra­murdin. Horien­tzat da Eman-Har jubilotokia, urte lu­zez ematen aritu ondotik, orain, hartzeko tenorea ailegatu zaielako. Eta guztia lagunartean.